නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
පිටිගල
ගුණරතන හිමි
ධර්මතාවය කියන්නේ වෙනස් කිරීමට පුළුවන් දෙයක් නොවේ. අප ලෝකය ධර්මතාව වෙනස් කරන්නයි ප්‍රාර්ථනා කරන්නේ. ක්ෂයවන දෙය වෙනස් නොවේවා, වෙනස්වන දෙයට මම, මගේ, මගේ ආත්මය කියාගෙන, හිතාගෙන එය එසේ නොවේවා කියා ප්‍රාර්ථනා කරනවා. වෙනස්වන ධර්මයක්, නැසෙන ධර්මයක් වහා වෙනස් වෙනවා. එය නො වෙනස් වේවා කියා ප්‍රාර්ථනා කරනවා. මේ වැරැදි තැනක පිහිටා සිටින මේ වැරැදි ප්‍රාර්ථනා කවදාවත්ම ඉටු කර ගන්නට ලැබෙන්නේ නැහැ. මේවාට කියනවා ‘අලබ්බනීය ධර්ම’ කියා. නො ලැබෙන ධර්ම.
දිරන දෙයක් නො දිරාවා කියා ලෙඩවන දෙයක් ලෙඩ නොවේවා, මැරෙන දෙයක් නොමැරේවා, ක්ෂයවන දෙයක් ක්ෂය නොවේවා, වෙනස් වන දෙයක් වෙනස් නොවේවා කියා ප්‍රාර්ථනා කරන්න පුළුවන්. නමුත් එය කවදාවත් ඉටු නොවන ධර්මතාවයක්. ඔය ක්ෂයවීමෙන,් වෙනස්වීමෙන් පැමිණි ශෝක පරිදේවදුක්ඛදෝමනස්ස උපායාස ආදී වශයෙන් යම් දුකක් අත් වින්ඳානම්, අත් විඳිනවානම් ඔබ අත් විඳින්නේ ඒ වැරැදි තැනක කළ වැරැදි ප්‍රාර්ථනාව නිසායි. අප වැරැදි තැනක වැරැදි ප්‍රාර්ථනාවක් කළේ වැරැදි තැන නො දන්නා නිසා. ජරා ධර්මය, ව්‍යාධි ධර්මය, මරණ ධර්මය, කය ධර්මය, වය ධර්මය කියන මේ ධර්මතාවය නොදන්නා නිසා. අප දුක පිළිසිඳ දකිනවා කියන විට මෙතැනටයි එන්නේ. එතැන අපේ අවබෝධය නොවේ. අප අම්මාට, තාත්තාට කැමැතියි. දුව, පුතා, ස්වාමියා, බිරිඳට අප කැමැතියි. ඒ අය අපට සොඳුරු පි‍්‍රයමනාප වස්තු. සැප ගෙනදෙන වස්තු. හැබැයි අප මොන මොන සොඳුරු බවකින්, පි‍්‍රය මනාප ලෙස ඒ දෙස බැලුවත්, එය බාර ගත්තත්, වෙනස් කරන්න බැරි ධර්මතා ටිකක් ඒ සමඟ යෙදී තිබෙනවා. අප දුව, පුතා, අම්මා, තාත්තා, ස්වාමියා, බිරිඳ රන්, රිදි, මුතු , මැණික් වලට සොඳුරු නමක් යොදාගෙන තිබුණත් සොඳුරුව අපට පෙනුනත් එම දේ තුළ නො පෙනෙන අර ධර්මතා පහ රැඳිලා තිබෙනවා. හරියට කිවුවොත් ජරා, ව්‍යාධි, මරණ, කය, වය ධර්යට තමා අප අම්මා, තාත්තා කියා කියන්නේ. ස්වාමියා, බිිරිඳ, දුව, පුතා කියා නම් කර තිබෙන්නේ. තව තවත් ලෝකයේ සොඳුරු නාම ඇත්නම් ඒ හැම නමකින්ම හඳුන්වා තිබෙන්නේ මේි ධර්මතා පහයි. එහෙනම් මේ ධර්මතා පහ මොන මොන නම් වලින් නම් කළත්, මොන මොන සොඳුරුවලට දැක්කත් ධර්මතාවයක් කියන්නේ වෙනස් කරන්නට බැරි එකක්. ඒක ඒකාන්තයෙන්ම දුකක්. මේ ධර්මතා පහට සොඳුරු නමකින් නම් කළාට සොඳුරු බවකින් දැක්කාට අර ධර්මතා පහ වෙනස් කරන්න බැහැ.
මේ කොයි දේ ගත්තත් අරගෙන තිබෙන්නේ අර ධර්මතා ටික නම්, ඒ සොඳුරු ලෙස ගත් දේ තුළ කලින් කල වරින් වර ධර්මතා මතුවෙන්න පටන් ගන්නවා. ඒ ධර්මතා ප්‍රකට වෙන්න ගන්නවා. එවිට ධර්මතාවයක් නොවේ අපට ලැබෙන්නේ. පුතා ලෙඩවෙලා, අම්ම තාත්තා ලෙඩවෙලා. මම ලෙඩ වෙලා. ලෙඩවීම මම, ලෙඩවීම මගේ. අම්මා, තාත්තා, දුව, පුතා දිරනවා. මම දිරීමකට ලක්වෙනවා. දිරවීම මම වෙලා. දිරීම මගේ වෙලා. අර ලෝක ධර්මතාවයේ මගේ කර ගත්තා. මරණය ධර්මතාවයක්. නමුත් මැරෙන්නේ අම්මා, තාත්තා, බිරිඳ, දුව, පුතා. මරණය මම වෙනවා. මගේ වෙනවා. ක්ෂයවීම වෙනස්වීම මම හෝ මගේ. එවිට දිරීම මම, මගේ, වනවිට ලෙඩවීම මරණය වෙනස්වීම මම, මගේ වෙනවානම් මම දුක් විඳින්න ඕන. ඒ දුකටයි මම, මගේ කියා කියන්නේ. දුකයි මගේ කියා අරගෙන තිබෙන්නේ. ඒ දුක මට උරුමයි. එය ස්වභාවිකයි.
හැබැයි මේ දුක අපට ඇවිත් තිබෙන්නේ දුකේ යථාර්ථය නො දන්නාකම නිසා. මේ සනාතනික ධර්මතාවය වෙනස්කළ නොහැකි වෙනස් නොවෙන ධර්මතාවයන්ගෙන් යුක්තයි කියා නුවණින් යම් කෙනෙකුට දැනුණොත් ඔහු දුක දන්නවා. දුක දකිනවා. දුක දන්න නිසා, දුක දකින නිසා දුක මම, මගේ කරගන්නේ නැහැ. ඔහුට පුළුවන්කම තිබෙනවා මේ ලෝකය තුළ දුකෙන් මිදිලා ඉන්න. අර ජරා, ව්‍යධි, මරණ, කය, වය ධර්මයන් තියෙයි. බුදු සිරුරත් දිරාපත් වුණා. ලෙඩ වුණා. හැබැයි උන්වහන්සේලා ජරාව, ව්‍යාධිය, මරණය, කය, වය කියන ධර්මතා ,ධර්මතා ලෙසම දැක තිබුණ නිසා දුක මගේ කරගෙන වින්ඳේ නැහැ. උන්වහන්සේලා දුකෙන් මිදිලා හිටියා. අපටත් උන්වහන්සේ පෙන්වා දුන් ඒ දුකෙන්, කඳුළු හලන දුකෙන් මේ ජීවිතයේදීම මිදෙන්න පුළුවන්. අපට දැක ගන්න, දැන ගන්න වෙනවා අප සොඳුරුයි කියන හැම දෙයක් තුළම නො පෙනෙන ධර්මතා පහක් සැඟව සොඳුරු බවින් වැසී ඇති බව.
අප දන්නවා පළැගැටියා කියන සතා ගිනි දැල්ලට හරි ආදරෙයි. ගිනි දැල්ලේ සැප ඇතැයි කියා හිතන සතෙක්. ගිනි දැල්ලේ සැප ලබන්න ගිනි දැල්ලට පියාඹාගෙන එන සතෙක්. අප බොහෝ වාරවල මේ අත්දැකීම ලබල තිබෙනවා. පළගැටියාට පහන් දැල්ල සොඳුරුයි. ඒ පහන් දැල්ල පෙනෙන්නේ සැප ඇති තැනක් ලෙසයි. දුකට අකැමැති සැපයට කැමැති පළගැටියාට තේරෙන්නේ නැහැ ගිනි දැල්ල නපුරුයි, රළුයි ළංවුණොත් දැවෙනවා කියා. පිළිස්සෙනවා, දුක උපදිනවා කියන ඇත්ත දන්නවානම්, පළගැටියා කවදාවත් පහන් දැල්ලට ළඟට එන්නේ නැහැ. පහන් දැල්ලේ ඇත්ත තමා ළංවුණොත් දවන තවන පුළුස්සන බව. සැප කැමැති පළගැටියා සැපත හොයාගෙනයි පහන් දැල්ලට ළංවෙන්නේ. එවිට අත්වන ඉරණම අප දැක තිබෙනවා. අකැමැතිම අමිහිරි මරණයේ දුක පැළගැටියාට අත්විඳින්න වුණා. දැන් පළගැටියා පහන් දැල්ල දැක්කේ යම්සේද ඔබ, මම මේ ලෝකය සොඳුරුයැයි මධුර, පි‍්‍රයමනාප බවකින් සජීවි අජීවි යමක් දකිනම් ඒ දැක්ක දෙයද ඒ හා සමාන වෙනවා. පළගැටියා ගිනි දැල්ල දකින්නේ යම් සේද, ඔබ දකින ලෝකයත් එබඳුයි. සැපත සොයාගෙන යන පළගැටියාට අත්වන ඉරණම යම්සේද මේ ලෝකයේ සොඳුරු දේ සැප සොයාගෙන යන අපටත් ජරා, ව්‍යාධි, මරණ, වෙනස්වීම්, දුක, සෝකපරිදේව දුක්ඛදෝමනස්ස උපායාස අත්විඳින්න වන බව ඇත්තක්ම යි. ඒ නිසා අපට මේ ධර්මතා ටික නිවැරැදිව සතිපට්ඨාන භාවනාවේදී හඳුනා ගන්න වෙනවා. මේ වෙනස බුදුරජාණන් වහන්සේ පද හතරකින් අපට වදාළා. එයට කියනවා ‘සතර විපල්යාස’ කියා. පළගැටියා ගිනිදැල්ල දැක්කේ සැප තැනක් ලෙස. සැප ගෙනෙන තැනක් ලෙස. නමුත් ඇත්ත නම් දුක ඇතිවන, දුක උපදවන තැනක් ය කියන දේ යි. ඒ ඇති දේට වඩා වැරැදි ප්‍රතිවිරුද්ධ ආකාරයකින් දකින දැක්මට දන්න දැනීමට කියනවා ‘විපල්යාස’ කියා. විපරිතව වෙනස් ආකාරයකට ගැනීමයි ඒ. ගිනි දැල්ලේ යථාර්ථය යම් බඳුද පළගැටියා ගත්තේ ඊට හාත්පස වෙනස් දෙයක්. සොඳුරු තැනක් ලෙස. විපල්යාසයක් ලෙස. මේ ලෝකයේ විපල්යාස හතරක් තිබෙනවා. ඒ තමා අනිත්‍ය දේ නිත්‍ය ලෙස, නිත්‍ය දේ සැපයි ලෙස, අනාත්ම දේ ආත්මය ලෙස, අසුබ දේ සුබ ලෙස විපල්යාස ලෙස වරදවා ගැනීම. මේ වැරැදුන හැම තැනකම අපට හසුවෙලා තිබෙන්නේ ජරා ධර්මය, ව්‍යාධි ධර්මය, මරණ ධර්මය, කය ධර්මය හා වය ධර්මය යි. එතකොට ගිනි දැල්ල සොඳුරුයි කියා පළගැටියා දැක්කට, කිව්වට ගිනි දැල්ලේ වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. ඒක සිසිල් වෙන්නේ නැහැ. ඒක යථාර්ථයට වෙනසක් කරන්න බැහැ. අප ජරාව, ව්‍යාධිය, මරණය, කය හා වය ධර්මය මොන මොන සොඳුරු නමකින් ළංකර ගත්තත් ළංකර ගත්තේ මේ පහයි. එය මම, මගේ, මගේ ආත්මය වශයෙන් නම් ගත්තේ එයයි අප විඳින දුක. ඒ නිසා මේ ධර්මතාවයන් තේරුම් ගත්විට අපට මෙලොවම මේ දුකින් නිදහස් වෙන්න පුළුවන් වෙනවා.
මේ වැරැදි ක්‍රමය අපට අවබෝධ කරවලා ලෝකය ආත්ම නොවේ අනාත්මයි කියායි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපට වදාළේ්. ඒ විදිහට අප වරදවාගත් හැම තැනකම අපට හසුවෙලා තිබෙන්නේ ජරා, ව්‍යාධි, මරණ කය හා වය ධර්මයන්. ගිනිදැල්ල සොඳුරුයි කියා පළගැටියා දැක්කාට ගිනි දැල්ලේ වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. ඒක සොඳුරු, සිසිල් වෙන්නේ නැහැ. ඒක යථාර්ථය වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. ඉහත ධර්මතා පහ ගැන මොන මොන සොඳුරු නමකින් සොඳුරු ධර්මයකින් දැක්කත්, ගත්තත්, බැලුවත් ඒ ධර්මතාවයේ වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. ඒකේ ඇත්ත නොදැක ඒවා මම, මගේ, මගේ ආත්මය වශයෙන් නම් දැක්කේ, ළංකර ගත්තේ එහෙනම් ඒ ධර්මතාවය තමන්ට අයිති එකක් තමන්ගේ එකක් වෙනවා. ඒකයි අපි දුක් විඳින්නේ. ඒ නිසා මේ ධර්මතා තේරැම් ගත්විට මෙලොවදීම මේ දුකින් නිදහස් වෙන්න පුළුවන් වෙනවා. දුක පිළිසිඳ දකිනවා කියනවිට ඒ ධර්මතාවය අප ප්‍රකට වෙනවා. ඊළඟට ඒ ධර්මතාවය අපව ගලවලා දුකට යොමුකරන ප්‍රධානම සංදිය තමා ආත්ම දෘෂ්ඨිය. ආත්ම දෘෂ්ඨියට සාපේක්ෂවයි මේ සියලු දුක් අපට ඉපදී තිබෙන්නේ.
ඒ නිසා අපට ආත්ම දෘෂ්ඨිය ගෙවෙන ආකාරයට ආත්ම සංකල්පය ගෙවෙන ආකාරයට මේ කර්මස්ථාන භාවිතා කරන්න වෙනවා. ඒ නුවණ, ඒ අවබෝධය ඇතිකරගෙන ඒ අවශ්‍යතාවය පිරෙන ආකාරයට ඒ වැටහීම දැනගෙන මේ කරුණත් තව තවත් හිතලා විමසලා වැඩිදියුණු කරගෙන ඒ කියන අවබෝධයත් සමඟයි අප සතිපට්ඨාන භාවනාවට යොමුවිය යුත්තේ.
තථාගතයන් වහන්සේ වදාළ වෙනස් නොවන ධර්මතා
අප හැම දෙනාම උත්සාහ කරන්නේ මේ දුක් ඇති සසර ගමන නිමා කරන සොඳුරු ධර්ම ඥානය පහළ කරගෙන ඒ තුළින් මේ ජීවිතය තුළදීම මේ ගෞතම බුදු සසුනේදීම සසර මඟ නිමාකර ගන්නට ලැබේවා කියලයි.
අප කථාකළා සතිපට්ඨාන භාවනා ක්‍රමය මඟින් දුක පිළිසිඳ දැන ගැනීමයි සිදුවෙන්නේ. දුක කියන විට ඒ හා බැඳුන තවත් වචනයක් තිබෙනවා. පංච උපාධානස්්ඛන්ධය කියා. පංච උපාධානස්ඛන්ධය යම් තැනකද එතැන තමා දුක. දුක කියන්නේ යම් තැනකද? එතැන පංච උපාධානස්ඛන්ධය යි. ඒ නිසා අප පංච උපාධානස්ඛන්ධය පිළිසිඳ දන්නවා. දුක පිළිසිඳ දකිනවා කියා වචන දෙකක් භාවිතා කළත් අර්ථ වශයෙන් එකක්ම යි. ඒ නිසා දුක පිළිසිඳ දකිනවා කියන විට අප දැනගත යුතු ගැඹුරු අර්ථයක් තිබෙනවා.
දුක කියනවිට මේ ලෝකයේ අප කවුරුත් දන්න දුකක් තිබෙනවා. කායිකව, මානසිකව දැනෙන අප අකැමැති ස්වභාවයෙන් එන දුක තමා මේ ලෝකයේ කවුරුත් දුක ලෙස දකින්නේ. මේ ලෝකයා දන්න, අපට වැටහෙන, තේරෙන, හඳුනන, මේ දුකෙන් මිදෙන ආකාරයට දුක පිළිසිඳ දකින්න තිබෙනවා. අප නොදන්න යමක් දුක කියන අර්ථයේ තිබෙන බව බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළා. ඒ අර්ථය දැනගන්න විට, ඒ අර්ථය දැකගන්න විට මේ දුකින් මිදීමයි මිදීම. මේ ශාසනයේ තිබෙනවා සෝපදිශේෂ, අනුපාදිශ්ෂ කියා පරිනිර්වාණ අවස්ථා දෙකක්. සෝපදිශේෂ පරිනිබ්බාන කියනවා රහත් ඵලයට පිවිසීමට. ඒ අරහත් ඵලයට පිවිසෙන විට මෙලොවදීම ජාති දුකෙන්, ජරා දුකෙන්, ව්‍යාධි දුකින්, මරණයෙන් මිදෙනවා. නමුත් ජාති, ජරා, ව්‍යාධි, මරණ, දුකෙන් මිදුනට එතැන ජාතිය, ජරාව, ව්‍යාධිය, මරණය තවම තිබෙනවා. මේ සියල්ලෙන් මිදෙන්නේ අනුපාදිශේෂ පරිනිර්වාණයේදී. නිර්වාණය දෙකොටසකට දක්වා දැක්වූයේ පළමුව ජාති, ජරා, ව්‍යාධි, මරණ දුකින් මිදෙනවා. දෙවනුව ජාති, ජරා, ව්‍යාධි, මරණයෙන් මිදෙනවා. බුදුසිරිත, මහරහතන් වහන්සේගේ චරිත දෙස බැලුවොත් දිරීම, ලෙඩවීම, මරණය වැනි ධර්මතාවයන් ඒ උතුම් ජීවිත සමඟ සමීපව පැවැති බව අප දන්නවා. නමුත් උන්වහන්සේලා ජාති, ජරා, ව්‍යාධි, මරණ දුකෙන් මිදිලයි වැඩ සිටියේ. ජාතිය එකක් ජාති දුක තව එකක්. ජරාව එකක්, ජරා, දුක තව එකක්. ව්‍යාධිය එකක්, ව්‍යාධි දුක තව එකක්, මරණය එකක්, මරණ දුක තව එකක්, අපට ජාති, ජරා, ව්‍යාධි, මරණයයි, ජාති , ජරා, ව්‍යාධි, මරණ දුකේ වෙනස එතරම් පෙනෙන්නේ නැහැ. ඒ ධර්මතාව දෙකක් හැටියට වෙන්කර ගන්න වැඩපිළිවෙල සතිපට්ඨානයේ සඳහන් වෙනවා. ඒ පිළිබඳව මනැස මෙහෙයවා අල්ප හෝ අවබෝධයක් ලබාගන්න ඕන.
සතිපට්ඨානය කියන්නේ මනැස නුවණ මෙහෙවයන වැඩපිළිවෙලක්. ඒ නුවණ කෙසේද මෙහෙයවන්නේ කියා අපට සන්නද්ධ වෙන්න පුළුවන් වෙන්නේ මේ කියන කාරණය තුළින්. ශ්‍රැතවත්වීම මූලික වෙනවා. මේ ලෝකයේ තිබෙනවා වෙනස් නොවන ධර්මතා පහක්. ඒ ජාති ධර්මය, ජරා ධර්මය, ව්‍යාධි ධර්මය, මරණ ධර්මය, කය, ධර්මය, වය ධර්මය. මේක ධර්මතාවයක්. ධර්මතාවයක් කියන විට පුද්ගලයකුට හෝ කෙනෙකුට හෝ අයිති වූවක් නොවේ. එය ස්වභාව ධර්මතාවයක්. දිරීම ලෝකයේ ස්වභාවය. ලෙඩවීම, මරණය, ක්ෂය වීම, වෙනස්වීම, වැනසීම ලෝකයේ ස්වභාවය. නමුත් මේ ස්වභාව ධර්මතාවය නොවේ අපේ ජීවිතවලට සමීපවෙලා තිබෙන්නේ. දිරීම මම හෝ මගේ වෙලා. ලෙඩවීම, මරණය මම හෝ මට අයිති දෙයක් වෙලා. ක්ෂයවීම වෙනස්වීම මම හෝ මගේ වෙලා. ඒ නිසයි අප මේ ලෝකය තුළ ඔය කථාකරන, දන්න, හඳුනන, තේරෙන දුක අපට ලැබිලා තිබෙන්නේ. ඒ දුක ලෝකයේ පවතින ධර්මතාවයක් නොවේ. ඒ දුක අප හදාගෙන විඳින එකක්. අප උපදවාගෙන විඳින එකක්. එහෙනම් තේරුම්ගන්න ඕන ලෝකයේ ධර්මතාවයක් ලෙස යමක් තිබෙනවා. ධර්මතාවයක් නොවන අප විසින් හදාගෙන විඳින දුකක් තිබෙනවා. මේ දෙපැත්ත වෙන් වෙන්ව හඳුනාගන්න වෙනවා. අපට මේ ලෝකයේ ජරා දුක, ව්‍යාධි දුක, මරණ දුක, ක්ෂයවීම වෙනස්වීම නිසා ඇතිවන ශෝක පරිදේව දුක්ඛදෝමනස්සඋපායාසා ආපු විදියක්, ක්‍රමයක් තිබෙනවා. ඒ විදිහ අපට හොයාගන්න වෙනවා. දුකට හේතුව ලෙස කථා කරන විට ඔබ දන්නවා ධර්මතා තුනක්. තෘෂ්ණා, දෘෂ්ඨී, මාන. තෘෂ්ණාව කියනවිට මගේ. මාන කියන විට මම. දෘෂ්ඨි කියනවිට මගේ ආත්මය. මේ වචන තුනෙන් කියවෙන්නේ මම, මගේ, මගේ ආත්මය යි. මේ ධර්මතා තුනෙන් මුලින්ම නිදහස් වෙන්න ඕන මගේ ආත්මය කියන දෘෂ්ඨියෙන්. දෘෂ්ඨියෙන් මිඳුන කෙනෙකුට විතරයි සියලු දුකෙන් නිදහස් වීම දක්වා ඉදිරියට යන්න පුළුවන්කම තිබෙන්නේ.
මේ කරුණ ගැන අප හොඳින් විමසා බැලුවොත් සියලුම දුක අද අප අත් විඳිනවා. යම් දුකක් ඇත්නම් ඒ සියල්ල ඉපදිලා තිබෙන්නේ සත්ව, පුද්ගල, ආත්ම, යමක්, කෙනෙක්, දෙයක්, තැනක් කියන සංකල්පයට සාපේක්ෂව යි. ඒ තුළ තමයි අර සංකල්පය වන දිරීමේ, ලෙඩවීමේ, මරණයේ, ක්ෂයවීමේ වෙනස්වීමේ, ඉපදීමේ ශෝක –පරිදේවයේ, දුක්ඛදෝමනස්සඋපායාසයන් ලැබිලා තිබෙන්නේ. ඒ ගැන අප තේරෙන විදියෙන් විමසා බලමු.
අප මේ ලෝකයේ කවුරුත් දුකට අකැමැතියි. අප කවුරුත් සැපට කැමැතියි. එය ලෝක ධර්මතාවයක්. දුකට කැමැති කෙනෙක් සැපට අකැමැති කෙනෙක් නැහැ. හැබැයි ආර්යයන් වහන්සේලා හැරුණු කොට ලෝකයේ වෙන කවුරුවත් දුක,සැප හරියට හඳුනන්නේ නැහැ. දුක, සැප පිළිබඳව නො දන්නාකමක් තිබෙනවා. සාමාන්‍ය ලෝකයෙහි සැප කියන්නෙත් දුකටමයි කියා දන්නේ නැහැ. අප මේ ලෝකයේ සැප කියා යමක් දන්නවානම්, දකිනවානම් එයද දුකමයි. අප තේරෙන ආකාරයට දුකට අකැමැති වෙනවා. සැප කැමැති දෙයක්. අප කැමැති දේ බොහෝම යි. අප තෝරාබේරා විමසා බැලුවොත් අප කැමැති සැප මෙනවා ද? අපට මේ ලෝකයේ අම්මා, තාත්තා කියන්නේ සොඳුරුතම වස්තුන්. ස්වාමියාට බිරිඳ, බිරිඳට ස්වාමියා සොඳුරු වස්තුවක්. ප්‍රියමනාප වස්තුවක්. ඒ වගේ දුවල පුතාලා සොඳුරු වස්තු. සැප ගෙන දෙනවා. සහෝදර, සහෝදරිය, ඥාති, හිතවතුන් හැටියට ඒ වගේම අලි, ඇතුන්, ගවයන්, ගේදොර, වතුපිටි, යාන වාහන, රන්, රිදී, මුතු, මැණික් ආදි සියලු දේ අපට පි‍්‍රයමනාප සොඳුරු වස්තු. සැප ගෙන දෙන වස්තු ලෙසයි අප මේ දේවල් තෝරාගෙන තිබෙන්නේ. සැප පිණිස තමයි මේ හැම දෙයක්ම ළං කරගෙන සමීප කරගෙන තිබෙන්නේ. දැන් අප මේ සොඳුරු දේවල් වලින් බලාපොරොත්තු වන්නේ සැප මිස දුකනම් නොවේ. හැබැයි අප නුවණින් කල්පනා කළොත් හඬා වැළපෙන වෙලාවන් සිහිකර බැලුවොත් කොහෙන්ද අප සැපයි කියා ගත් දෙයින්මයි දුක අපට ඇවිත් තිබෙන්නේ. ඒ නිසා බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළා සොඳුරු යැයි පි‍්‍රය යැයි ගන්නා වස්තු දහයක් ඔබට දුක උපදින හේතු දහයක් වෙනවා. ඔබ සොඳුරු යැයි, මනාපයැයි සැප ගෙනදෙන්නේ යැයි ගන්නා වස්තු සියයක් ඔබට දුක් උපදින හේතු සියයක් ඇති වෙනවා. ඔබට සොඳුරු මනාප වස්තුන් දහයක්ද ඔබට දුක උපදින හේතු දහක්ද ඒ සමඟ ඇතිවන බව දැනගත යුතු යැයි බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කොළ වදාළා.
එසේනම් අපට ලෝකයේ දුක, සැප කියන දෙකම කාසියක දෙපැත්ත වගේ. උන්වහන්සේ වදාළා අප දිරන ස්වභාවයක් ඇති ධර්මයන් මම හෝ මගේ කියා අරගෙන ප්‍රාර්ථනා කරනවා නො දිරාවා කියා. දිරන දෙයකට මම, මගේ, මගේ ආත්මය කියා දැනගෙන ඒ ධර්මතාවය වෙනස් වේවා. නො දිරාවා කියා ප්‍රාර්ථනාවක් කරනවා. ලෙඩ වන ධර්මතාවට මම, මගේ, මගේ ආත්ම කියා වරදවාගෙන වැරැදි ප්‍රාර්ථනාවන් කරනවා. වැරැදි ධර්මයකට මම මගේ ආත්මය කියාගෙන නො මැරීමක්. මරණ ධර්යට ප්‍රාර්ථනාවක් කරනවා නොමැරේවා කියා. එහෙනම් ධර්මතාවය කියන්නේ වෙනස් කිරීමට පුළුවන් දෙයක් නොවේ. අප ලෝක ධර්මතාවය වෙනස් කරන්නයි මේ ප්‍රාර්ථනාව.
