නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
තිස්‌සමහාරාමයේ ධම්මසාර හිමි
බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ ඉගැන්වීමට අනුව, ෙච්තනාව හා ෙච්තනාවේ ස්‌වාභාවය ඕනෑම අපරාධයකට ප්‍රකෘතිය වන බවයි. අත්‍යන්තයෙන්ම බැලූ විට බුදු දහම මනසට ප්‍රමුඛත්වයක්‌ ලබාදෙන අතර උප්පත්තියෙන් මිනිස්‌ සිත ප්‍රභාස්‌වර බවත් බාහිර වටපිටාවෙන් පැමිණෙන ක්‌ලේෂ ධර්ම පදනම් වීමෙන් මනස කිළිටි වේ. ඒ අනුව දූෂිත සිතින් කරනු ලබන ක්‍රියාදාම අපරාධ හෙවත් අකුසල් ලෙස අංගුත්තර නිකායේ එකක නිපාතයේ පබස්‌සර වර්ගයේ දැක්‌වෙන්නේ මේ අයුරිනි.
''පභස්‌සරමිදං භික්‌ඛවේ චිත්තං තංච ඛො ආගන්තුකෙහි උපක්‌ලෙසෙහි උපක්‌ලිට්‌ඨං''
යනුවෙනි.
එමෙන්ම, ධම්මපදයෙහිද එම අදහස නිරූපණය වේ. එනම්,
''මනෝ පුබ්බංගමා ධම්මා
මනෝ සෙට්‌ඨා මනෝමයා''
යනාදී නයින් ද ඒ බව තවදුරටත් විග්‍රහ වේ.
සිත තුළ බලපවත්වන චෛතසිකවල ස්‌වභාවය මත පදනම් ව එය අපරාධකාරී ක්‍රියාවක්‌ ද යහපත් ක්‍රියාවක්‌ ද ලෙස තීරණය කරන්නේ ද සිතිවිලි ප්‍රමුඛ වීමෙනි. ඒ බව මේ අයුරින් විග්‍රහ වේ.
''ෙච්තනාහං භික්‌ඛවේ කම්මං වදාමි. ෙච්තයිත්වා කම්මං කරෝති කායේන වාචාය මනසා'' යනුවෙනි.
මේ අනුව පෙනෙන්නේ ෙච්තනාව මූලික වීමෙන් සිදුකෙරෙන ක්‍රියා සෙච්තනික ක්‍රියා වන බවයි. පුද්ගල කායික ඉන්ද්‍රියන් මගින් සිදු කෙරෙන ඕනෑම අපරාධයක්‌ උදෙසා මානසික පෙළඹවීමක්‌ තිබිය යුතු බව මේ අනුව පෙනී යයි. බුදු දහම අපරාධ ලෙස සලකනු ලබන්නේ පුද්ගල හා සමාජ සදාචාරයට පටහැනි අධර්මයන් හා සසරට බැඳ තබනු ලබන ක්‍රියාදාමයන් වේ. එමෙන්ම,
1. ලෝකවඡ්ජ - පොදු සමාජය කෙරෙහි බලපෑම් කරන ක්‍රියා
2. පණ්‌නත්ති වඡ්ජ - බුදුන් වහන්සේ විසින් පනවන ලද විනය ශික්ෂා උල්ලංඝනය කිරීම.
යන වර්ගීකරණයෙන් පෙනෙන්නේ බුදු දහම පුද්ගල ස්‌වභාවය මත අපරාධ වර්ග කොට ඇති බවයි.බරපතල වර්ගයට ගැනෙන අපරාධ පහක්‌ පංචානන්තරීය පාපකර්ම ඔස්‌සේ බුදු දහම පෙන්වා දේ. ඒ අනුව,
1. මව ඝාතනය
2. පියා ඝාතනය
3. බුද්ධ ශරීරයේ ලේ සෙළවීම
4. රහතන් වහන්සේලා ඝාතනය
5. සංඝ භේදය සිදුකිරීම යනාදියයි.
මෙම කර්ම පහ සිදු කළ විට කර්ම විපාක දීමේදී අනිවාර්ය වශයෙන්ම විපාක දෙනු ලබන්නකි. බුදු සසුනෙහි චිරස්‌ථිතිය උදෙසා භික්‌ෂූන් සඳහා පනවන ලද විනය ශික්ෂා උල්ලංඝනය කිරීම ද අපරාධ ලෙස සැලකේ. උපසපන් භික්‌ෂුන් පිළිපැදිය යුතු සතර පාරාජිකා නමින් හැඳින්වෙන බරපතල ශික්ෂා හතරක්‌ ප්‍රාතිමෝක්‌ෂය තුළ අන්තර්ගත වේ. එනම්,
1. මෛථූන සේවනය
2. මනුෂ්‍ය ඝාතනය
3. සොරකම
4. උත්තරී මනුස්‌සධම්ම
යනාදිය ප්‍රබල ශික්ෂා ලෙස සැලකේ.
මෙම ශික්ෂා භික්‌ෂූත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම වාගේ ඡේදනය වන බරපතල අපරාධ ලෙස සැලකේ. එපමණක්‌ නොව අපරාධයේ ස්‌වභාවය හා ප්‍රතිඵලය අනුව බුදු සමය 'අපරාධ' නොයෙක්‌ අයුරින් වර්ගීකරණයට ලක්‌කර තිබේ. ඒ අනුව,
1. සතර අගති
2. තුදුස්‌ළාමක කර්ම
3. ධන විනාශ භෝග මුඛ
4. සතර කර්ම ක්‌ලේෂ
5. දස අකුසල්
6. ත්‍රිවිධ අකුසල්
යනාදිය එම වර්ගීකරණය අතර ප්‍රධාන වේ.
බුදුසමයට අනුව, පුද්ගලයා හා සමාජය තුළ ගැටීම් ඇතිවනුයේ සත්වයා අභ්‍යන්තරිකව හා බාහිරව වියවුල් සහගත තත්වයක ජීවත්වන හෙයිනි. ඒ අනුව බොහෝවිට ගැටුම් ඇතිකර ගනිමින්, වරදට යොමුවන්නේ නිර්වාණය පසක්‌ නොකළ පුද්ගලයා වේ.
'සබ්බේ පෘථඡ්ජනා විය උම්මත්තකා''
ඒ අනුව, සියලු පෘථග්ජනයෝ උම්මත්තකයෝ මෙන් කටයුතු කරන බැවින් ඔවුන්ගෙන් බොහෝවිට නොදැනුවත්වම අපරාධ සිදුවේ.
සුත්ත නිපාතාගත මාගන්ධිය සූත්‍රයෙහි මෙසේ දැක්‌වේ. එනම්,
''සංඥාවත්,දෘෂ්ටියත් යමෙකු විසින් දෘඪව ග්‍රහණය කර ගනිත්ද ඔවුහු නිරතුරුවම ලෝකයෙහි ගැටෙමින් ජීවත් වෙති.''
මෙම විග්‍රහයෙන් පෙනෙන්නේ ගැටුම් පැන නැගීමට බොහෝවිට මානසික තත්වයම පදනම වන බවයි. සංඥාව හා දෘෂ්ටිය වැරදි ලෙස ගැනීමත්, දැඩිව ගැනීමත් ගැටුමෙහි ප්‍රභවයයි. සංඥා සහ දෘෂ්ටි යන මානසික අවස්‌ථා ද්විත්වය පුද්ගල පෞරුෂය හා චර්යාව කෙරෙහි සෘජු ලෙසම බලපෑම් කරනු ලබන්නකි. මෙලෙස ගැටුම් ඇතිවීමට සාධක වන සංඥාව හා දෘෂ්ටිය පිළිබඳව නිවැරදිව ඉගැන්වීම තුළින් ගැටුම් අවම කරගත හැකිය.
මනුෂ්‍යයා අයහපතෙහි හෙවත් අපගාමීත්වයෙහි යෙදෙන්නේ තෘෂ්ණාව හේතුවෙනි. එයට හේතුව මිනිසාගේ අතෘප්තිමත් භාවයයි. ඒ බව බුදුන් වහන්සේ මේ අයුරින් පෙන්වා දෙති.
''ඌනො ලොකෙ අතිෙFථා තණ්‌හා දාසො'' යනුවෙනි.
එබැවින් ලෝකයේ වසන මිනිසුන් තෘෂ්ණාවේ දාසයන් මෙන් ක්‍රියා කරන අතර කොපමණ වස්‌තු සම්භාරයක්‌ තිබුණත් එයින් ලෝකයා අතෘප්තියෙන් ජීවත් වන බව පෙනේ. මෙසේ සිදුවන්නේ අවිද්‍යාව හේතුකරගෙනය. ඒ අනුව ප්‍රඥාව මගින් අවිද්‍යාව නැසීමට පුළුවන. මිනිස්‌ සිත අපිරිසිදු වීම කෙරෙහිත්, අපාගාමී පෞරුෂයක්‌ බිහිවීම කෙරෙහිත් අභ්‍යන්තර ප්‍රේරණ ත්‍රිත්වයක්‌ බලපානු ලබයි. ඒවා නම්,
1. දැඩි ආශාව (ලෝභ)
2. ද්වේශය, නොසන්සුන් බව,
ගැටීමේ නම්‍යතාවය (දෝස)
3. නොදැනීම (මෝහ)
මෙම මානසික තත්වයන් හේතුකොටගෙන අයහපත් ක්‍රියාවන් සඳහා මිනිසා අත්‍යන්තයෙන්ම පෙළඹේ. ඉන්ද්‍රිය දැනීම මගින් ලබන දැනුම හේතුකොටගෙන මෙම ප්‍රේරණ වර්ධනය වේ. මේ අනුව බලන විට මෙහි මූලික බලවේගය තෘෂ්ණාවම වේ.
තෘෂ්ණාව හේතුකොටගෙන මනුෂ්‍යයාගේ මනස අසහනයට මෙන්ම අතෘප්තියට පත්වන අතරම මානසික කැළඹීම ද ඇතිවේ. මේ අයුරින් කැළඹුණු මනස තුළ චිත්තවේග හටගනු ලබයි.
චිත්තවේග පාදක කරගෙන මිනිස්‌ මනස නොසන්සුන් බවට හා ප්‍රචණ්‌ඩත්වයට පත්වේ. ඒ අනුව බෞද්ධ දර්ශනය මනුෂ්‍ය චිත්ත සන්තානය කැළඹීමට පත් කරවන චිත්තවේග කිහිපයක්‌ යෝජනා කරයි. එනම්,
- අභිඡ්ජා - දැඩි ලෝභය
- ව්‍යාපාද - කෝපය
- උපනාහො - දැඩි කෝපය
- මක්‌ඛෝ - ගුණමකු කම
- ප්ලාසො - බද්ධ වෛරය
- ඉස්‌සා - ඊෂ්‍යාව
- මච්ඡරිය - මසුරුකම
- මායා - චාටු බව
- සාඨෙයස - කපටි කම
- ථම්භො - තද ගතිය
- මානෝ - මානය
- අතිමානෝ - දැඩි මානය
- මදො - මත්වීම
- පමාදො - ප්‍රමාදය
- කොධො - ක්‍රෝධය
- සාරම්භො - දැඩි ක්‍රෝධය
මෙම කරුණු හේතුවෙන් මනුෂ්‍යයා අපගාමී පෞරුෂයක්‌ ගොඩනගාගෙන ක්‍රමයෙන් පුද්ගලයා හා සමාජය සමග ගැටීමට උත්සහ කරයි.
ගැටුම් ඇති කරනු ලබන බලවේගයක්‌ ලෙස මිත්‍යා දෘෂ්ටිය හැඳින්විය හැකි වේ. ලොවෙහි බොහෝ තැන්හි විනිවිද පෙනෙනුයේ දෘෂ්ටිය පදනම් කරගනිමින් උද්ගතවූ ගැටුම්ය. ස්‌වකීය දෘෂ්ටියට අනුව, සමාජය තුළ ජීවත් වීමට යැම නිසා ගැටුම් ඇතිවන බව පෙනේ. බොහෝ විට, එවැනි ගැටුම් ඇතිවනුයේ, නොයෙක්‌ සමාජ තත්ත්වයන් පදනම් කරගෙනය. ඒවානම්,
1. උප්පත්තිය
2. ජාතිය
3. ආගම
4. ප්‍රදේශය
5. කුලය
6. භාෂාව
7. අධ්‍යාපන මට්‌ටම
ආදී සමාජ තත්ත්ව පදනම් කරගෙන ස්‌වකීය දෘෂ්ටිය බලාත්මක කිරීමට යැම නිසා මානව සමාජයේ නිරතුරුවම ගැටුම් ඇතිවන බව පෙනේ. නූතන ලෝකය දෙස බැලූවිට ද ප්‍රතීයමාන වන්නේ බොහෝ අපරාධවලට හා දේශපාලනික ගැටුම්වලට හේතුවී ඇත්තේ එම මතවාදය සමාජය තුළ වැපිරීමට ක්‍රියා කිරීමයි. එම නිසා බුදු සමය අපරාධ නිවාරණයට උපදෙස්‌ දෙනු ලබන්නේ, මේ අයුරිනි.
''දිට්‌ඨිං ච අනුපගම්ම සීලවා - දස්‌සනේන සම්පන්නෝ'' යනුවෙනි.
ඉහත දැක්‌වෙන කරණීය මෙත්ත සුත්‍රානු පාඨයෙන් පැහැදිළි වන්නේ, ''දෘෂ්ටීන්ට නොපැමිණ දර්ශනයෙන් හා සීලයෙන් යුක්‌ත වන ලෙසටයි''. එසේ සිදුකිරීම නිසා එය සමාජ ප්‍රගමනයට ද හේතු වේ.
තවද මසුරුකම, ඊර්ෂ්‍යාව, අන් සැපත නො ඉවසීම, මුදිතාවෙන් තොරවීම යන කාරණා මගින් ගැටුම් ඇතිවන බව බොහෝ සූත්‍ර දේශනා වලින් පෙනෙයි. පංචකාමයන් කෙරෙහි ඇතිවන කාමය හේතුවෙන් ගැටුම් ඇතිවන බවත් මනස ඉන්ද්‍රියක්‌ ලෙස සැලකූ විට මනිJද්‍රියට අරමුණු වන සංකල්ප 'දෘෂ්ටි' මතවාද ආදිය නිසා උද්ගතවන ගැටුම් සමාජයෙහි ආකාර දෙකකින් විග්‍රහ වේ. ඒ අනුව,
''පාලකයන් විසින් දුප්පතුන්ට ජීවත්වීමට ධනය නොදීම නිසාවෙන් දරිද්‍රතාවය වර්ධනය වන අතර දිළිඳුකම නිසගා සොරකමද, එම නිසා අවි ආයුධ හා ප්‍රාණඝාත, කලකෝලහාල වැනි සංකීර්ණ සමාජ ගැටුම් ද ඇතිවන බව දීඝ නිකායේ චක්‌කවත්තී සීහනාද සුත්‍රය තුළින් විෂදෘශ වේ.''
''ඉති ඛො භික්‌ඛවෙ අධනානං ධනෙ අනනුප්පදීයමානෙ දාළිද්දියං වේපුල්ලමගමාසී, දාළිද්දියං වේපුල්ලංගතෙ අදින්නාදානං වේපුල්ලමගමාසී, අදින්නාදානෙ වේපුල්ලංගතෙ සFථං වේපුල්ල මගමාසි, සත්ථෙ වේපුල්ලං ගතෙ පානාතිපාතො වේපුල්ලමගමාසී''
යනාදී වශයෙන් සඳහන් වන පරිදි රටක පවතින භෞතික සම්පත් සමාන්තරව බෙදී නොයැම හේතුවෙන් සමාජයේ ගැටුම් ඇතිවන බවත්, හේතුවට ප්‍රතිකාර කළ යුතුව තිබියදී ඵලයට ප්‍රතිකාර කිරීමෙන් ඵලක්‌ නොවන බව බුදුසමය උගන්වනු ලබයි. පශ්චාත් කාලීන සමාජවාදීන්ගේ අදහස වන්නේද, නිර්ධන පන්තිය නොසලකා හැරීම නිසා ගැටුම් උද්ගත වූ සමාජයක්‌ උදාවන බවත් සැමටම සම ලෙස වරප්‍රසාද හිමිවන සාමය රජයන සමාජයක්‌ බිහිකිරීම සැම
සමාජයකම මූලික අවශ්‍යතාවය බව මාක්‌ස්‌වාදීන්ගේ අදහසයි.
අපරාධ පාලනය හා නිර්වාණය උදෙසා අනුගමනය කළයුතු පිළිවෙත
බුදුන් වහන්සේ මෙලොව, පරලොව උභයපාර්ශවයම සාර්ථක කරගැනීමට මග පෙන්වන පුද්ගල දිවිය මෙන්ම සමාජ දිවියද අර්ථාන්විත කරගැනීමට මග පෙන්වන උතුමන් වහන්සේ කෙනෙකු ලෙස සැලකේ. අපරාධ නිවාරණය හා පාලනය විෂයෙහි වඩාත් ප්‍රායෝගික හා ෙත්‍රෙකාලික ඉගැන්වීම් සමුදායක්‌ බුදු දහමින් උගන්වා ඇත. ඒ සඳහා ක්‍රමඋපායන්ද නිර්දේශ කොට තිබේ. සියලු බුදුවරුන්ගේ උපදේශය ඒ සඳහා භාවිත කළ හැකි උත්තරීතර ක්‍රමවේදය වශයෙන් සඳහන් කළ හැකිය. එම ක්‍රමවේදය නම්,
''සබ්බ පාපස්‌ස අකරණං - කුසලස්‌ස උපසම්පදා
සචිත්ත පරියොදපනං - ඒතං බුද්ධානසාසනං'' යන්නයි.
ඒ අනුව සියලු පාප ධර්මයන් නොකිරීමත්, තිදොරින් වන සියලු අපරාධ නොකර සිටීමත්, කුසල් දහම් වැඩීමත් යනාදිය අපරාධ වළක්‌වන අර්ථාන්විත සදාචාර ධර්මය වේ. තම සිත පිරිසිදු කර ගැනීම මේ සියල්ලටම වඩා ශ්‍රේෂ්ඨ බව අවසාන වශයෙන් ස`දහන් කිරීමට පිළිවන. මෙය බුදුවරුන්ගේ අනුශාසනාව වේ.
අපරාධ පාලනය හා නිවාරණය විෂයෙහි පාලි සඟි සාහිත්‍යය තුළ එන ඉගැන්වීම් හා බුද්ධ දේශනා තුළ විද්‍යමාන ක්‍රමඋපායන් රාශියක්‌ පෙනේ.ඒවා නම්,
- අපරාධ හා අපරාධකරාවන් නිසි රිදි හඳුනාගැනීම
- වරදකරුවන්ට දඬුවම් පැමිණවීම
- විශ්ව මෛත්‍රී සංකල්පය ක්‍රියාත්මක කිරීම
- වරදකරුවන් පුනරුත්ථාපනය කිරීම
- අත්තූපනායික ධර්ම පරියාය ක්‍රියාත්මක කිරීම
- පාපොච්චාරණ ක්‍රමවේදය
- මුලික බෞද්ධ ඉගැන්වීම් වලට අනුව අපරාධ නිවාරණය
- ශීල ප්‍රතිපදාව ක්‍රියාත්මක කිරීම යනාදියයි.
මෙහිදී අපරාධ පාලනය යන්නෙහි අර්ථය ගත් විටදී බොහෝ විට සිදුවන්නේ යම්කිසි දුරකට පවතින තත්ත්වය වර්ධනය වීමට ඇති අවකාස දුරු කිරීමයි. එය බුදු දහමට අනුව ''තදංග ප්‍රහාණය'' ලෙස අරුත් ගැන්වේ. තදංග යනු, තාවකාලික පැලැස්‌තර යෙදීමයි. නිදසුනක්‌ ලෙස රබර් පන්දුවක්‌ ජලයෙහි බහාගෙන සිටියහොත් එසේ කරන කාලය දක්‌වා ජලය යට එය තිබෙන අතර හස්‌තය ඉන් මුදාගත් විට දී නැවත පන්දුව ජලය මත තිබෙනු පෙනේ. ඒ අනුව පාලනය තුළින් සියලු තත්ත්වයන් ඉවත්වයාමක්‌ සිදුනොවේ. නමුත් නිවාරණය යනුවෙන් හැෙ`ගන්නේ පවතින අපරාධ තත්ත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම වාගේ මුලිනුපුටා දැමීමයි. එසේම ඉවත් කර දැමීමයි. නැවත මතු වීමට ඇති ඉඩකඩද අහුරාලීමයි. බුදුසමය මෙම ක්‍රියාමාර්ග ද්විත්වයම අනුගමනය කරන ආකාරය පෙනේ.
පුද්ගල චෛතසික කෙළෙස්‌ මලෙන් පිරිඇති තාක් මුළු සමාජතලය තුළම අපරාධ සිදුවේ. හුදෙක්‌ පුද්ගලයා අපරාධකාරී චර්යාවන්හි යුහුසුලූව යෙදෙන්නේ ද වේ. නම් ඔහු මෙන්ම ඔහු වසන සමාජයද ක්‍රමයෙන් පරිහානිය කරා ගමන් කරනු පෙනේ. ඒ බව පරාභව, වසල ආදී සූත්‍ර තුළින්ද උද්දීප්තය
ඉත්ථ,s ධුත්තෝ සුරා ධුත්තෝ
අක්‌ඛ ධුත්තෝච යො නරො
ලද්ධං ලද්ධං විනාසෙති
තං පරාභවතො මුඛං''
යන්නෙහි අර්ථයනම් ''ස්‌ත්‍රීන් ධූර්ත වීම, සුරාවට ලොල් වීම, සූදුවට ලොල්වීම'' ලැබෙන ලැබෙන ධනය විනාශ කිරීම මෙහිදී සිදුවේ. මෙම කාරණා තුළින් පෙනෙන්නේ බුදු දහමෙහි අපරාධ විද්‍යාත්මක ලක්‌ෂණ කෙතේ දුරට ගම්‍යමාන වන්නේද යන්නයි.
ලෝකය සමග කටයුතු කිරීමේදීද ''ජීවත් වීමේදී ද පුද්ගලයෝ නොයෙක්‌ අයුරින් රැකියාවන්හි නිරත වෙති. සමහරක්‌ විට එම නිරත වන රැකියාවන්හි නිරවද්‍යතාවය පිළිබඳ සෑහීමකට පත්විය නෙහැකිය. එසේ වන්නේ බොහෝමයක්‌ අපරාධකාරී ජීවිකාවන් නිසාවෙනි.
බුදු සමය නොකළ යුතු වෙළඳාම් පසක්‌ යෝජනා කරනුයේ මේ තුළින් සමාජයේ පැවැත්මේ අපරාධකාරී ස්‌වභාවය වටහා ගත් හෙයිනි. 'මහණෙනි උපාසකයෙකු විසින් නොකළ යුතු වෙළඳාම් පසක්‌ ඇත්.ඒවා නම්, ආයුධ වෙළඳාම, වහල් වෙළඳම, මස්‌ වෙළ¹ම, මත්පැන් වෙළඳාම, විෂ වෙළ¹ම යන පස වේ.''
මෙම වෙළ¹ම් සමාජය තුළ පුද්ගලයා අපරාධකාරීත්වයට යොමු කරන මූලික කාරණා වේ. යම් පුද්ගලයෙකු මෙම අකටයුතු වෙළÔදාම් කරත්ද, හෙතෙම සමාජය තුළ අපරාධී චර්යා ධර්මයක්‌ ගත කරන්නෙකු ලෙස සැලකේ. එසේම බුදු දහම ඉදිරිපත් කරන වෙළඳාම් රටාව ධාර්මික පදනමක්‌ මත සමන්විත වී තිබේ. තුලා කූට, මානකූට, කංස කූට වැනි වංචනික මිනුම් ක්‍රම මෙන්ම කුහනා, ලපනා නේමිත්තිකතා ආදී කූට කුහක උපක්‍රම භාවිතය අපරාධකාරී ස්‌වභාවය මනාව පෙන්නුම් කරන්නකි. මේ අනුව කෙනෙකු සමාජ සම්මත, පොදු නීති සම්මතයන් උල්ලංඝනය කරමින් කොතෙකුත් සාරවත් සුඛෝපභෝගී ජීවිතයක්‌ අපේක්‌ෂා කළද ඔහු වටා අයුක්‌තියේ හා අසාධාරණයේ බලවේග සංචරණය වීම කිසිවෙකුටත් වැළැක්‌විය නොහැකිය.
අනාගතයේදී අපරාධකරුවෙකු බවට පත්වෙන්නට උප්පත්තියක්‌ බලාපොරොත්තු වන කුමාරයෙකු ගැන ථුස ජාතකයෙහි (අංක 334 ) ගම්‍යමානය. බොහෝ ජාතක කතාවකම පාහේ විෂද වන පරිදි පැරණි ඉන්දීය
සමාජයේ මවකට දරුවෙකු ඉපදීමට සිටින විට මවට ඇතිවන දොළදුක මෙහිදී ද විස්‌තර වේ. ඒ අනුව ථුස ජාතකයේ වර්තමාන කතාවේ එන්නේ රජුගේ දකුණු උරය පලා ලේ බොන්නට මවට දොළක්‌ හටගනු ලබන අතර ඒ තුළින් උපදින්නට සිටින දරුවාද අපරාධකරුවෙකු ලෙස නිගමනය කළ හැකි බවයි. ගර්භණී අවධියේ දී ඇතිවන්නාවූ යම් යම් අවශ්‍යතා තුළින් උපතින්ම බිහිවනු ලබන තැනැත්තා අපරාධකරුවෙකු බවට පූර්ව නිගමන වලට එළඹීම ජාතක සමාජයේ පැවති සංකල්පනාවකි. එමෙන්ම අජාසත්ත සිය පියා මරා අපරාධකරුවෙකු වන බව උප්පත්තියේදීම තීරණය වේ. එසේ තීරණය වන්නේද අජාසත්තුගේ මවට ඇතිවූ දොළෙහි ස්‌වභාවයයි. සැබවින්ම 'අජාසත්ත' එනම් නූපන් සතුරා යන්න අජාසත්ත යන්නෙහි විග්‍රහයයි
(ජයවීර 2007,21 පිටුව).
එසේම චර්යාත්මක බෙලහීනතාවයන් කෙරෙහි පෝෂණයේ බලපෑම පුද්ගලයා මත ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය ජාතක කතා වලින් ඉස්‌මතුව පෙනේ. එවැනි අවස්‌ථාවකි තිත්තිර ජාතකය.
'එසමයෙහි පාඬුq රෝග ඇති තාපස කෙනෙක් ගිනි තපින පිණිස පොරොවක්‌ අරගෙන ගොස්‌ දර පලන්නාහ. එතනට එන අනෙක්‌ තාපස කෙනෙකුත් මෙතන පලවයි, මෙතන පලවයි යනාදියෙන් නොයෙක්‌ පරිද්දෙන් කියන්නා කිපී, දර පැලුම් ආචාර්ය කෙනෙකුන් දැයි කියා තියුණු මුවහත් පොරොවෙන් පලා එක පහරින්ම ජීවිතක්‌ෂයට පැමිණවූහ
(තිත්තිර ජාතකය, අංක 116 , 391 පිටුව ).''
මෙය සංක්‌ෂිප්ත කතා පුවතක්‌ වුවද, ජාතක සමාජයේද විවිධ පුද්ගලයන් පෝෂණ ඌණතාවයෙන් පෙලූන බවත් එකී පෝෂණ ඌණතා පුද්ගලයා ප්‍රචණ්‌ඩ කරවීමෙහි සමත් වූ බවටත් මනා නිදර්ශනයක්‌ ලෙස සැලකේ
(ජයවීර, 2007,24 පිටුව ).
යථෝක්‌ත නිදර්ශන ඇසුරෙන් ජාතක කතා මගින් පිළිබිඹුවන අපරාධකාරී ස්‌වභාවයන් මනාව විවරණය වේ.
අපරාධ පාලනය හා නිවාරණය ගැන අවධානය යොමුකිරීමේදී බෞද්ධ අධිකරණ ක්‍රියාවලිය පෙන්වා දිය හැකිවේ. ඒවා නම්,
- විවාදාධිකරණය
- අනුවාදාධිකරණය
- ආපත්තාධිකරණය
- කිච්ඡාධිකරණය යනුවෙනි.
ඒ අනුව භික්‌ෂු සංඝයා අතර මතුවන වාද විවාද ගැටුම් නිසාවෙන් සිදුවිය හැකි භේදභින්නවීම විස¹ලීම විවාදාධිකරණය වේ. භික්‌ෂූන්ට එරෙහිව මතුවන විවිධ චෝදනා විමසා විසඳීම සඳහා අනුවාදාධිකරණය ද, ශීලය පිළිබඳ මතුවන ආපත්තිමය චෝදනා විසඳීමට ආපත්තාධිකරණය ද, සංඝයා විසින් ඉටුකළ යුතු කටයුතු ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා කිච්ඡාධිකරණය ද කිs්‍රයා කරනු ලබයි. ඒ අනුව කිසියම් පුද්ගලයෙකුට වරද කරුවෙකු සේ පිළිගැනීම විෂයෙහි කෙරෙන අධිකරණ ක්‍රියාවලියේදී ඒ සඳහා කරුණු රාශියක්‌ පරිපූර්ණ විය යුතු වේ.
මෙම බෞද්ධ අධිකරණ ක්‍රමවේදය අපරාධ පාලනය විෂයෙහි ගිහි පැවිදි උභය පාර්ශවයටම ප්‍රජාතාන්ත්‍රික, සත්‍යවාදී ක්‍රියාවලියක්‌ ලෙස සැලකේ.
බෞද්ධ විශ්ව මෛත්‍රීය සංකල්පයේ භාවිතය ගැන සලකා බැලීමේදී ඒ තුළින්ද අපරාධ නිවාරණය සඳහා සුවිශේෂි මග පෙන්වීමක්‌ සිදුකරනු ලබයි. මෛත්‍රී සහගත කාය වාග් වචී කර්මයෙන් යුක්‌තව සියලු සත්ත්වයන් කෙරෙහි සමසිත් පැතිරවීම මගින් බිහිවන පරමාදර්ශී සමාජය කිසිවිටෙකත් අපරාධවලට තෝතැන්නක්‌ නොවනු ඇත. මේ අනුව බලන විට, සර්ව කාලීනව අපරාධ නිවාරණය කළ හැක්‌කේ සියලූ කෙලෙස්‌ නැසීමෙනි. කෙලෙස්‌ නැසූ කල අපරාධ සිදුවීමට උපකාරවන සියල්ලම සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‌ෂය වනු නොඅනුමානය, යන්න බුදු සමය ඉදිරිපත් කරනු ලබන අපරාධ නිවාරණ ක්‍රමවේදයයි.
¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤
