නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
පූජ්‍ය මැල්සිරිපුර ධම්මකුසල හිමි
ආර්ය නිකේතනය, කන්නිමහර-වතුරුගම
අන්ධ වනයේ රාත්‍රී කාලයේ භාවනා කරන කුමාර කාශ්‍යප තෙරණුවන් සමීපයට ආලෝකය පතුරවමින් පැමිණ එක්තරා බ්‍රහ්මරාජයකුගේ ප්‍රකාශයක්‌ ආශ්චර්යන්, බඹයක්‌ පමණ උසට ඇති ජීවන පැවැත්ම හෙවත් ලෝකය නැමති තුඹස සාරා එය අවබෝධ කරගන්නා ආකාරය මනා උපමා උපමේය සහිතව මඡ්ධිම නිකායේ එන වම්මික සූත්‍රයේ විස්‌තර කරයි. වම්මික යනු තුඹසයි.
'මහණ, මහණ රත්‍රියේ දුම්දමන දහවලේ ගිනිගන්නා තුඹසක්‌ ඇත. බ්‍රහ්මණයෙක්‌ මෙසේ කියයි. 'සුමේධය, මෙම තුඹස ආයුධයක්‌ ගෙන සාරව. එසේ සාරන්නා වූ තොප හට පිළිවලින් දොර අගුලක්‌, පුම්බන වර්ගයේ මැඩියෙක්‌, දෙමන් සංන්ධියක්‌, අළු පෙරහනක්‌, ඉඳිබුවෙක්‌, මස්‌කපන කැත්තක්‌ සහ මස්‌ ලොබුවක්‌, මස්‌ වැදැල්ලක්‌ හමුවේවි. ඒ සියල්ලම ගොඩදමා, අවසානයේ හමුවන නාගයා නැගිටුවා නමස්‌කාර කරව'.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ යම් ආකාරයකින් මෙහි අර්ථය පැහැදිලිs කරයිද ඒ ආකාරයෙන්ම පිළිගන්නා ලෙස කුමාර කාශ්‍යප තෙරණුවන්ට දන්වමින්, නැවත බ්‍රහ්මරාජයා බ්‍රහ්ම ලෝකයට වැඩමකරන ලදී.
පසුව තථාගතයන් වහන්සේ ඉහත උපමා මෙසේ සවිස්‌තරව වදාළ සේක.
තුඹස යනු සතරමහ ධාතුන්ගෙන් සෑදුන මව පියා නිසා පහළවුන ආහාරයෙන් පෝෂණය වන වෙනස්‌වන්නා වූ තමන්ගේ කය හෙවත් රූපය වේ. රාත්‍රියේ දුම්දැමීම නම් හෙට කළ යුතුදේ රාත්‍රී කාලයේදී සිතීමයි. දහවලේ ගිනිගැනීම නම් රාත්‍රියේ සැලසුම් කළ ලෙස දහවලේ වැඩකිරීමයි. බ්‍රාහ්මණයා යනු තථාගතයන් වහන්සේයි. සුමේධ යනු ශේඛ පුද්ගලයායි. එනම් සෝවාන් මාර්ගස්‌ථයාගේ සිට රහත් මාර්ගස්‌ථයා දක්‌වා පුද්ගලයන් සත් දෙනාය. ආයුධය යනු ප්‍රඥාවයි. සාරව යනු විර්යයි. දොර අගුල යනු අවිද්‍යාවයි. පුම්බන වර්ගයේ මැඩියා යනු ක්‍රෝධ උපායාසයයි. දෙමන් සංන්ධිය යනු විචිකිච්ඡාවයි. අළු පෙරහන යනු පංච නීවරණයි. ඉඳිබුවා යනු පංච උපාදානස්‌කන්ධයයි. මස්‌කපන කැත්ත සහ මස්‌ ලොබුව යනු පංච කාමගුණයන් වේ. මස්‌ වැදැල්ල යනු නන්දි රාගයයි. නාගයා යනු රහතන් වහන්සේය.
බුදුපියාණන් වහන්සේ දේශනා කලේ බඹයක්‌ පමණ උසට ඇති මෙම කය මූලික කරගෙන ඇති ජීවිත පැවැත්ම හෙවත් ලෝකය විද (ලෝකවිදූ බුදුගුණය) එනම් ලෝකය සාරා බලා අයහපත් දේ ඉවත් කරමින් ඉදිරියට ගමන් කරන ලෙසයි. එනම් තමා තුළින්ම 'පච්ඡත්තං වේදිතරීබෝ' ලෝක විදූ නැමති බුදුගුණය දැකගෙන අසාර දුක්‌ත ලෝකයෙන් අත මිදෙන ලෙසයි. මෙය ධර්මය තුළින් බුදුන් දැකීමයි. එහිදී ඇතිවන්නේ ආකාරවතී ශ්‍රද්ධාවයි. මෙසේ ලෝකය අතහැර ලෝකෝත්තර නිවනට ගමන් කරන පුද්ගලයා ආර්ය පුද්ගලයකි. ඔහු බුදුගුණ, දම්ගුණ, සඟ ගුණ දකිමින් මහත් ශ්‍රද්ධාවෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නමැති බ්‍රාහ්මණයාගේ වචනය අනුව ගමන් කරන්නෙකි. සුමේධය නමැති ශේඛ පුද්ගලයා සාරන්නේ සතරමහ ධාතුන්ගෙන් සෑදුන තුඹසයි. මෙසේ සෑදීමට ආයුධයක්‌ අවශ්‍යය. එය ප්‍රඥාවයි. 'මෙම ධර්මය ප්‍රඥාවන්තයාටයි, මෝඩයාට නොවේ' ලෙස දේශනා කර ඇත්තේ මේ නිසාය. ආයුධය තිබුණත් සාරන්නේ නැත්නම් ඉන් පලක්‌ නැත. සෑරීම යනු වීර්යයි. සිදුහත් තවුසාණන් වහන්සේ වජ්‍රාසනය මත තැම්පත් වී 'මගේ මස්‌ ලේ නහර වියලිලා ගියත් බුදුබව ලබාගෙන මිස මෙම ආසනයෙන් නොනැගිටිමි' ලෙස වීර්ය ගත්හ. එවැනි වීර්යයක්‌ නොමැතිව ලෝකය නමැති තුඹස සෑදිය නොහැක. ටිකක්‌ සාරා 'දැන් ඇති පස්‌සෙ සාරනවා' ලෙස සිතුවහොත් ඉන් කුසීතබව ඇතිවී, ප්‍රමාදය ඇතිවේ. ප්‍රමාදය සසර දික්‌කරන කරුණකි. තමන්ගේ ජීවන පැවැත්ම තුළ රාත්‍රියේදී ඊළඟ දවසේ උයන්න, පිහන්න, වැඩට යන්න, සහ අනෙකුත් කටයුතු ආදී කටයුතු දුම් දමනවා ලෙස සැලසුම් කරනවාද බලන්න. මෙම සියලු සැලසුම් දවල් කාලයේදී ගිනිගන්නවාක්‌ මෙන් ක්‍රියාත්මක කරනවා. යථාර්ථය අවබෝධ කරගැනීමට සෑදිය යුත්තේ මෙම තුඹස ම යි. දැන් ඉතින් සාරන්න.
දැන් අවිද්‍යාව නමැති දොර අගුලක්‌ හමුවෙනවා. අඳුරෙන් එළිය දැකගන්න බැරි මෙම දොර ඇරගන්න බැරි නිසා. සත්ය සත්‍යය වශයෙන් පිළිනොගැනීම තමයි දොර අගුල. එනම් චතුරාර්ය සත්‍යයද අවබෝධයෙන් අවිද්‍යාවෙන් මිදිය හැකිය. එනම් සත්ය වූ දුක, දුක වශයෙන් දකින පුද්ගලයා දොර අගුල ඉවත් කරයි.
දැන් ක්‍රෝධ උපායාසය නමැති පුම්බන වර්ගයේ මැඩියා හමුවෙනවා. ඇයි ක්‍රෝධ කරන්නේ. තමන් සිතපු විදියට කිසිවක්‌ සිදුවන්නේ නැතිවුනහම ක්‍රෝධ කරනවා. අප ජාති උනාට පස්‌සේ ජරා ව්‍යාධි වෙනකොට එය දරාගන්න බැහැ. පෙර කය දැන් නෑ. හිස පැහිලා, හම රැලි වැටිලා, දත්වැටිලා දැන් ඉස්‌සර විදියට මොකුත් කරන්න බෑ. කොච්චර ආලේපන ගෑවත් වැඩක්‌ නෑ. උපායාසයට පත්වීම ම යි සිදුවන්නේ. මේ නිසා තමන් සමගත් අන් අය සමගත් කේන්තියෙන් ම යි ජීවත් වෙන්නේ. එමෙන්ම තමන් දැන් රැකියාවට යන්න කැමති නෑ. නමුත් හදාගත්ත ගෙවල් දොරවල් යාන වාහන අඹුදරුවන් ආදී සංස්‌කාර නිසා අකමැත්තෙන් වැඩපල කරයි. මෙහිදී ඇතිවන ක්‍රෝධය නිසාම උපායාසයකට පත්වේ. එය ක්‍රෝධෝපායාස ලෙස හැඳින්වේ. හැමදාම පෙර විදියට ඉන්න බෑ. සියල්ල වෙනස්‌ වෙනවා. සංස්‌කාර බිඳෙනවා. මේ බව අවබෝධයෙන් ක්‌රෝනධ උපායාසයෙන් මිදිය හැකිය.
ප්‍රඥා ආයුධයෙන් තවත් සාරන විට විචිකිච්ඡාව නැමති දෙමං සන්ධියක්‌ හමුවේ. දැන් කුමන පාරක යා යුතුද? යන ප්‍රශ්නය ඇතිවේ. බුදුපියාණන් වහන්සේ කෙරෙහි සද්ධාව ඇති කෙනා ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය ම තෝරා ගනී. එමෙන්ම එය නියමාකාරයෙන් භාවිත කරයි. තමා තුළින්ම දහම අවබෝධ වන විට මාර්ගය පිළිබද සැක නැතිවේ.
සැකහැර තවත් සාරන විට පංච නීවරණ නැමති අළු පෙරහන මතුවේ. නිවන අහුරන ධර්මතා පහ ඉවත් කළ යුතුය. එනම් කාමච්ඡන්දය, ව්‍යාපාදය, ථීනමිද්ධය, උද්ධච්ඡ කුක්‌කුච්ඡය, විචිකිච්ඡාව යන බාධකයන්ය. කාමච්ඡන්දය හෙවත් කාමයට ඇති කැමැත්ත නැති කිරීමට අසුභය ද, ව්‍යාපාදය හෙවත් තරහ නැති කිරීමට මෛත්‍රීයද, ථීනමිද්ධය හෙවත් කම්මැලි උදාසීන නිදිමත ස්‌වභාවය නැති කිරීමට ආලෝකය වැඩීම හා වීර්යය ද, උද්ධච්ඡය හෙවත් සිතේ විසිරුන ස්‌වභාවය නැති කිරීමට සතිය ද, පසුතැවීම හෙවත් කුක්‌කුච්ඡය නැති කිරීමට ත් සතිය ද, චිචිකිච්ඡාව හෙවත් සැකය නැති කිරීමට සද්ධාවද ඇතිකරගෙන දියුණු කළ යුතුය. එවිට නීවරණ හෙවත් අළු පෙරහන උදුරා දැමිය හැකිය.
තවත් තුඹස සාරන විට හමුවන්නේ ඉඳිඹුවා නැමති පංච උපාදානස්‌කන්ධයයි. රූප, වේදනා, සංඥා, සංඛාර, විඤ්ඤාණ නමැති උපාදානස්‌කන්ධයන් ඉවත් කළ යුතුය. ආධ්‍යාත්මික සහ බාහිර රූප සතර මහ ධාතුන්ගෙන් සෑදුන නිතරම ඇතිවන නැතිවන, පෙණගොඩක්‌ මෙන් හරයක්‌ නොමැති දෙයක්‌ ලෙස සලකා ඉවත් කළ හැකිය. වේදනා ත් (සුඛ, දුක්‌ඛ, අදුක්‌ඛමසුඛ) දිය බුබුලක්‌ ලෙස ඇතිවන නැතිවන දෙයක්‌ සේ සලකා ඉවත් කළ හැකිය. සංඥා සියල්ල මිරිඟුවක්‌ ලෙස සලකා මුලාවෙන් මිදිය හැකිය. සංස්‌කාර කෙසෙල් කඳක්‌ මෙන් සෑදු දේම නැවත සාදා ඇති බවත්, එකිනෙක මත එතී ඇති කෙසෙල් පතුරු ගැලෙව්වාට පසු ඉතිරිවන දෙයක්‌ නොමැති බව අවබෝධයෙන් ඉන් මිදිය හැකිය. එමෙන්ම විඤ්ඤාණය මායාවක්‌ වැනි දෙයක්‌ බවත්, එයද ධාතුවක්‌ බවත්, සත්ය. වශයෙන් නැති දේවල් ඇති වශයෙන් පෙන්වන බවත් අවබෝධයෙන්, එයත් ඉවත් කළ හැකිය.
ප්‍රඥ ආයුධයෙන් තුඹස තවදුරටත් සාරන විට පංච කාමයන් නැමති මස්‌ කපන කැත්ත සහ මස්‌ ලොබුව හමුවේ. ඉෂ්ඨ කාන්ත මනාප රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, ඵොට්‌ඨබ්බ යෝ වේ. මේවායේ අශ්වාදය සහ ආදීනව දැක නිස්‌සරණය කළ හැකිය. ඇසට කණට නාසයට දිවට කයට ස්‌පර්ෂ වන පංච කාමයන් මගේ කියා ගැනීමෙන් ඇතිවන දුක්‌ඛයත්, ඒවායේ ආදීනව දැක අතහැරීමෙන් එයින් මිදිය හැකිය.
තව දුරටත් මෙම තුඹස සෑරීමේ දී නන්දි රාගය නැමති මස්‌ වැදැල්ල හමුවේ. පෙර කාමයන් නැවත පැතීමෙන් ඇතිවන තෘෂ්ණාව නන්දි රාගයයි. නැවත් එසේ පැතුවද පෙර දේ නොලැබෙන බව එනම් පෙර පැවති ස්‌පර්ෂය නැවත නොලැබෙන බව අවබෝධයෙන් මෙයින් මිදිය හැකිය. උදාහරණයක්‌ ලෙස පෙර දැක ඇති රූපයක්‌ නැවත පැතුවත් එම රූපයත්, ඇසත් වෙනස්‌ වී ඇත. අතීත දේ නොමැත. විඤ්ඤාණයෙන් දැනුවත් වී ඇත්තේ ද වෙන රූපයන් වේ. එනම් පෙර විඤ්ඤාණයත් නොමැත. මේ අනුව ඇසත් රූපයත් ගැටෙන සෑම මොහොතකම විඤ්ඤාණයත් මැරි මැරී උපදින බව අවබෝධයෙන්, ස්‌පර්ෂය මගේ කරගත නොහැකි වේගයක්‌ පමණක් බව දකිමින් ස්‌පර්ෂ නිරුද්ධ කර එනම් ඵස්‌ස නිරෝධයෙන් නන්දි රාගය නැති කළ හැකිය.
මෙසේ විඤ්ඤාණය පැවැත්වීමට අවශ්‍ය ආහාර හෙවත් නාමරූප නැතිවූ විට, විඤ්ඤාණයට ආහාර නොමැතිව මියයයි. නැවත විඤ්ඤාණය ප්‍රතිසන්ධි නොවේ. එනම් සසර ගමනක අවසානයයි. නැවත උප්පත්තියක්‌ නැත. අරහත්වයට පත් වේ. මෙසේ තුඹස සාරා අවසානයේ සංස්‌කාර සකස්‌ නොකරන, එහෙත් පෙර කර්මය නිසා ආයුෂ ඇති සෝපéශේෂ නිර්වානයෙන් අරහත්වයට පත් වේ. නාගයා ලෙස අර්ථ දක්‌වා ඇත්තේ උන් වහන්සේය. ආයුෂ අවසානයේ අනුපාදශේෂ නිර්වාණයෙන් උන් වහන්සේ පිරිනිවෙයි.
එනම් රහතන් වහන්සේ
සොයාගෙන වන වැදීම පසෙක දමා, තමා තුළ ජීවත්වන රහතන් වහන්සේ හෙවත් නාගයා මතුකරගැනීමට ජීවන පැවැත්ම නමෑති තුඹස සෑරීම කිරීමට කාලයයි. මෙම අවස්‌ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගනිමු. එනම් සුමේධය, තුඹස ආයුධයක්‌ ගෙන සාරව.
