නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ලබුනොරුවකන්ද අරණ්‍ය සේනාසනයේ
ධර්මාචාර්ය පූජ්‍ය මාන්කඩවල සුදස්‌සන හිමි
අපිට අද ඇත්තට ම ගොඩක්‌ දේවල් කරන්න නැහැ. අපි හිතාගෙන ඉන්නේ අවිද්‍යාව දුරු කරන්න ඕන. ආශාව දුරු කරන්න ඕන. ඕඝ, යෝග, ග්‍රන්ථ, නීවරණ, උපාදාන, කෙලෙස්‌, අනුසය, මේ ඔක්‌කොම අයින් කරන්න ඕන. ඊට පස්‌සේ සතර සම්‍යක්‌ ප්‍රදාන වඩන්න ඕන. සතර ඉද්ධිපාද වඩන්න ඕන. සතර සතිපට්‌ඨානය වඩන්න ඕන. පඤ්චේන්ද්‍රිය වඩන්න ඕන. පඤ්චබල වඩන්න ඕන. සප්ත බොඡ්ජංග වඩන්න ඕන. ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය වඩන්න ඕන කියල. ඊගාවට තව යම්තාක්‌ කුසල ධර්ම තියෙනවා නම් ඒවා එකින් එක කරන්න ඕන කියලා.
ඇත්ත, නෑ නො වෙයි. නමුත් මේක අසාධාරණයි. එකින් එක කෙලෙස්‌ නැති කරන්නත්, ඔක්‌කොම කුසල ධර්ම එකින් එක ඇති කර ගන්නත් කියලා දෙයක්‌ නෑ මේ සාසනේ. අකුසල ධර්ම දුරු කරන්න කියලා වෙන ම`ගකුත් නැහැ. අකුසල ධර්ම ඔක්‌කොම දුරු වෙන්න එක දෙයක්‌ කරන කොට කුසලධර්ම කියන ඒවා ඔක්‌කොම ඉබේ ලැබෙන්නේ, නමුත් කරන්න තියෙන්නේ එකයි කියන තැනටයි මේ ශාසනයේ තියෙන්නේ.
මේ ඔක්‌කොම දේවල් කරන්න ආර්ය ආෂ්ඨාංගික මාර්ගය කියන එක ම මඟක්‌ විතරයි තියෙන්නේ.
මා ඔය දැන් මතක්‌ කරන්න හදන කොටස ටිකක්‌ ගැඹුරුයි. හැබැයි කෙටියි. එක දෙයක්‌ කරන කොට යම්තාක්‌ අකුසල ධර්ම තිබෙයි නම් කෙලෙස්‌ ධර්ම තිබෙයි නම් ඒ ඔක්‌කොම අත්හැරෙන්නත් යම්තාක්‌ කුසල ධර්ම තිබෙයි නම් ඒ ඔක්‌කොම වැඩෙන්නත් තියෙන ක්‍රමයක්‌.
මුලින් මා මතක්‌ කළේ සීලය සමාධිය නැති එකෙන් තමයි මේ හිතේ කතා කරන බව තියෙන්නේ. එක තැනක ඉන්න කොට අපේ හිතේ කතා කරන බව, තනිකම, ගොඩක්‌ සිතිවිලි දුවන බව තියෙනවා. ඔන්න ඔය දුවන ගතිය නතර කරගන්න තමයි සීල සමාධි දෙක තියෙන්නේ. නතර කරගන්න කියන්නේ හොඳට ම නො වෙයි. යම් ප්‍රමාණයකට හෝ අඩු කරගන්නයි. හොඳට ම නතර වෙන්නේ නැහැ. අඩු කරගන්නවා. එහෙම අඩු කරගත්තා ම, අපට ඊට පස්‌සේ මේ මනෝ විඤ්ඤාණ සම්ඵස්‌සය හරහා සම්පූර්ණයෙන් ම, මේ මාර්ගය ම උපදවාගන්න පුළුවන්කම තියෙනවා. අපට පුළුවන් මේ ඔක්‌කොම එක ම තැනකින් ජීවිතයට ගන්න. එකින් එක, එකින් එක මේ ඔක්‌කෝ ම ඕන නැහැ. එතැන දී අප දක්‌ෂ විය යුතුයි. චිත්තුප්පාදයෙහි - හිත උපදින කරුණෙහි සිත හඳුනාගැනීමට දක්‌ෂ විය යුතුයි. හිතේ ලක්‌ෂණය අල්ලගන්න දක්‌ෂ වෙන්න ඕන.
මා දැන් තේරෙන ප්‍රමාණයට කෙටියෙන් සරල ව මතක්‌ කරන්නම්.
හිතේ දුවන වේගය ටිකක්‌ හරි අඩු වෙච්චි මට්‌ටමකට ගන්න ඕනෙයි කියලා, හිතේ සමාධියෙන්, සති නිමිත්තට සිත තබා ගන්න අපට ටිකක්‌ හරි පුළුවන්කම තියෙන්න ඕනි. එහෙම කෙනාටයි මේ දේ කරන්න පුළුවන් කියන එක හොඳට මතක තියාගන්න. ඔබට ඒක කරන්න බැරි නම් තාම මේ මං කියන තැනින් අල්ලගන්න බැහැ. සීලයයි සමාධියයි දෙක මා කලින් මතක්‌ කළේ ඒ නිසයි. ලෝකය තුළ රළු වැඩි වුණොත් හිතේ වේගය ගොඩක්‌ වැඩි වෙනවා. හිතේ දුවන වේගයේ අඩු වීමක්‌ වුණහම - හොඳට ම නතර වෙලා නො වෙයි - සති නිමිත්තට - කිසි දෙයක්‌ හිතෙන්නේ නැති ව - මොහොතක්‌ හරි අපිට හිත තියාගෙන ඉන්න පුළුවන් කියන මට්‌ටමට එනවා. ආවහම ඕන ම කෙනකුට පුළුවන්.
දැන් එක තැනක ඉඳගෙන අපි භාවනා කරන්න හදනවා කියන්න කො. දැන් මේ විදර්ශනා කරන හැටියි මා කියන්නේ. ඉස්‌සෙල්ලා සීලය කිව්වා. මැදින් සමාධිය ගැන කෙටියෙන් කිව්වා. දැන් මේ විදර්ශනා කරන හැටියි මතක්‌ කරන්නේ. දහමක්‌ නුවණින් බලන හැටි.
සති නිමිත්තට හිත තබා ගත්තහම අපට හම්බ වෙනවා. චිර කතම්පි, චිර භාසිතම්පි, සාරිතා අනුස්‌සරිතා - බොහෝ කල් සිට කිව්වා වූ, බොහෝ කල් සිට කළා වූ දේවල් අපිට සිහි වෙනවා. මෙන්න මේ දේවල්වලට සිහිය තබන්ඩ ඕන. දැන් අපිට හම්බ වෙන ඉලක්‌කය තමයි, බැහැර අනුව මේ විඤ්ඤාණය පිහිටන්ඩ දෙන්නේ නෑ කියලා.
මොනවා හරි දෙයක්‌ සිහි වුණා ම, මතක්‌ වුණා ම, බැහැර තියන දෙයක්‌ කියන දැනුමෙන් නම් කියනවා බාහිර විඤ්ඤාණයේ පිහිටියා කියලා. උදාහරණයක්‌ හැටියට කිව්වොත්, ඔබට මෙනැත ඉඳගෙන ගෙදර සිහි කරන්න කිව්වොත්, ඔබට තේරෙනවා නම් බාහිර තියෙන ගෙදරයි සිහි වුණේ, සිහි කළේ කියලා, ඔබ ගේ විඤ්ඤාණය බාහිරවයි පිහිටලා තියෙන්නේ. දැන් වෙන්න ඕනේ දේ තමයි විඤ්ඤාණය, අපේ දැනුම බාහිර පිහිටන්නේ නැති වෙන්න ඕන. ගෙදර සිහි කරනවා කියලා අපි සිහි කරන කොට අපි හඳුනාගන්න ඕන ගෙදර සිහි කරනවා කියලා අපි කළේ අපේ ම මතකය සිහි කරගත්ත එක නේ ද? අපේ ම සිතිවිලි සිහි කරගත්ත එක නේ ද කියලා සිහි කරගත්ත විදිහට නුවණ ගෙනියන්න ඕන. තේරුනා නේ ද?
ඊට පස්‌සේ මෙතැන අපි දක්‌ෂ වෙන්න ඕනේ ඊගාව සිතුවිල්ලේ දී ගෙදර කියලා හිතෙන කොට ම ගෙදර කියලා සිහි වුණේ අපට නේ කියලා දකින්න. මුලින් ම අපිට බැහැර කියන ගතිය එනවා. එහෙම එද්දීත් අපි හිතනවා සිහි වුණේ අපට නේ කියලා. ඒ වුණාට අපේ ගෙදර තියෙනවා නේ කියන හැඟීම ආපහු එනවා. ගෙදර තියෙන්නේ එහේ කියලා. ඒ බව හිතෙන්නේ මෙහෙට නේ ද කියලා ආපහු හිතන්න දක්‌ෂ වෙන්න ඕන. "නෑ එහෙ නේ තියන්නේ" කියලා හිතෙනකොට "දැනෙන්නේ මට නේ. මෙතෙන්ට නේ" කියලා ආපහු හිතනවා.
ඔය වගේ එක අරමුණක් පන්නාගෙන පන්නාගෙන යනවා. ඒ කියන්නේ මුලින් ම "දරුවා" කියලා සිහිවෙන කොට බාහිර කෙනෙක් මයි සිහි වෙන්නේ. "දරුවා" කියලා සිහි වෙන කොට "නෑ මේක හිතේ පහළ වෙච්ච විතර්කයක්‌ නේ" කියලා බලනවා. "නෑ ඒ වුණාට එහේ ඉන්නේ" කියන වචනේ නැති වුණාට හැඟීම හිතට දැනෙනවා. බාහිරේ ඉන්නේ කියන එක. එතකොට ඒ හැඟීම ම අල්ලගන්නවා. "නෑ එහේ ඉන්නේ" කියලා දැනෙන්නේ මෙතෙන්ට නේ ද? ආපහු සිහි කරනවා. - (මේක එක පාරට අත හැරෙන්නේ නැහැ).
විදර්ශනා කරනවා කියන්නේ එක ම අරමුණ පන්නාගෙන පන්නාගෙන යනවා. තේරෙනවා නේ ද? අපට මේක ජීවිතයේ අත්විඳින්න, කරල පෙන්නන්න පුළුවන්.
මෙතැන දී එක කාරණාවක්‌ මට මතක්‌ කරන්න තියෙනවා. අපේ ඉලක්‌කය තමයි ඇති වන බව නැති වෙනවා කියන තැනට යන එක. ඇති වෙච්ච දේ නැති වීම හා ඇති වන දේක නැති වීම නිවන නො වෙයි. "ඇති වෙන බව නැති වීම" නිවනයි. ජාති නිරෝධා ජරා මරණ නිරෝධෝ - ජාතිය කියන්නේ ඇති වීම නේ, ඉපදීම නේ. ඉපදීම නැති වුණොත් ජරා මරණ නෑ. ඇති වුණොත් නැති වෙනවා. උපන්නොත් මැරෙනවා. නූපන්නොත් මැරෙන්නේ නැහැ. ඒක මේ ක්‍ෂණික ව අපේ ජීවිතයට එනවා. ඇති වේච්ච දේක නැති වීම බැලීම තුළ වටිනාකමක්‌ නැහැ. හැබැයි ඇති වෙන බව නැති වෙන තැන බලන්න උපයෝගි කරගන්න ඕනේ ඇති වෙච්ච දේක නැති වීම බැලීම මයි.
අපි මෙහෙම කියමු. අපිට "අම්මා" කියලා සිහි වෙනවා. "අම්මා" කියලා සිහි වුණේ සිතිවිල්ලක්‌ නේ ද කියලා, ඇති වෙච්ච සිතිවිල්ලේ නැති වීම අපි බලනවා. බැලුවාට "අම්මා ඉන්නවා නේ" කියලා ආයෙත් "අම්මා" කියලා සිහි වෙයි අපට. ආයෙත් "අම්මා" කියන අදහස ඇති වෙන කොට "අනේ මේක සිතිවිල්ලක්‌ නේ" කියලා අනිත්‍යය බලනවා. ඇති වෙච්ච එක නැති වීම බැලුවා කියලා ඇති වෙන බව නැති වෙන්නේ නෑ. අම්මා කියල සිහි වෙයි. යම් වෙලාවක අම්මා කියන අදහසේ සිහි වීම ම නැති වුණොත්, අදහස ඇති වෙන බව නැති වුණොත් නැති බවට බලන්න ඕනෙ නෑ - ඇති වෙන්නේ නැතිනම්. තේරුණා ද මේක? ඇති වෙච්ච දේක නැති වීම බැලුවා කියලා ඇති වෙන බව නැති වෙන්නේ නැහැ. ඇති වෙන බව නැති වුණොත් නැති බවට බලන්න ඕනෙ නෑ.
ඒ වගේ මෙතැන දි එක දෙයක්‌ තියෙන්නේ. භව පච්චයා ජාති - භවය නිසයි ඇති වීම වෙන්නේ. එක්‌ ක්‍ෂණික ව සිතිවිලිවල ඇති වීම තිබුණොත් තමයි, කර්ම භවය තිබුණොත් තමයි. එක්‌ ක්‍ෂණික සිතිවිලිවල ඇති වීම යම්තාක්‌ ද, මේ එක්‌ ක්‍ෂණික ඇති වීම ඇතිතාක්‌ තමයි ප්‍රතිසන්ධි වශයෙන්, සන්තති වශයෙන්, ජාතිය කියන එකක්‌ පෙනෙන්නේ. මරණාසන්න මොහොත වෙන කොටත් අපට සිතිවිලිවල ඉපදීම නැති වෙලා නැතිනම්, යම් සිතුවිල්ලක්‌ ඇති වුණොත් ඇති වෙච්ච එක තණ්‌හා උපාදාන වෙලා තමයි අප යන්නේ. අද අපට එක්‌ ක්‍ෂණිකව ඇති බව, ඇති වීම නැති කරන්ඩ පුළුවන් නම් ඉපදීම නැති කරන්න පුළුවන් නම්, සන්තතිය කියන එක ඉබේ මයි නැති වෙන්නේ.
ගිනි වලල්ල නැති වුණාට ගිනි පෙනෙල්ලක්‌ තියෙන්ඩ පුළුවන්. ගිනි පෙනෙල්ල නැති වුණොත් ගිනි වළල්ල ඉබේමයි නැති වන්නේ නේ ද? ගිනි පෙනෙල්ලක්‌ කරකවන කොටයි ගිනි වළල්ලක්‌ හැදෙන්නේ. ගිනි වළල්ල අපට නැති කරන්න පුළුවන්. කොහොම ද? ගිනි පෙනෙල්ලේ වේගය නවත්තපුවහම. නමුත් ගිනි වළල්ල නැති වුණා කියලා ගිනි පෙනෙල්ලක්‌ නැති වෙනව ද? ගිනි පෙනෙල්ල නැති වුණොත් ගිනි වළල්ල නැති වෙනවා. ගිනි පෙනෙල්ල වගේ තමයි එක්‌ ක්‍ෂණික ව එක්‌ ක්‍ෂණික ව ස්‌කන්ධයන් ගේ පැවැත්ම තියෙන්නේ. ඒ පැවැත්ම තුළ තමයි බොහෝ දේ ඇති බවට, ලෝකයේ ඇති බවට වළල්ලක්‌ තියෙන්නේ අපට. එක්‌ ක්‍ෂණික ව ස්‌කන්ධයන් කියන තැනට ගත හැකියි. එතකොට මේ වළල්ලෙන් එන පීඩාව නෑ. නමුත් ගිනි පෙනෙල්ල තියෙනවා නේ. ගිනි පෙනෙල්ල ද නැති වුණොත් ඒ එක්‌ ක්‍ෂණික ධර්මයන් ගේ ඉපදීම නැති වුණොත් මෙයා මේ ගිනි වළල්ලෙන් මිදෙනවා කියන එක වෙන්නේ ඉබේමයි. ඒ වගේ මා මේ කතා කරන තැන ටිකක්‌ ගැඹුරු සිද්ධියක්‌.
