වේයන්ගොඩ, බෝපාගම,
මිගදාය තපෝවනයේ,
ගම්පහ පාසාදික හිමි
ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයින් වන අප හට බුදු සසුන තුළ කළ යුතු දේ බොහෝමය. තිසරණය පිළිබඳව ප්‍රසාදය බහුල කර ගැනීම, සිත, කය, වචනය සංවර කර ගැනීම, සිතෙහි සමාධියක් උපදවාගැනීම, පිරිසුදු ධර්ම ඥානයක් තුළින් ප්‍රඥාව දියුණු කර ගැනීම ආදී ශාසනික පිළිවෙත් ඒ අතර ප්‍රධානම කරුණු වේ. එනමුත් මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ ශාසනික වැඩ පිළිවෙල ජීවිතය තුළ දියුණු කර ගැනීම පහසු කටයුත්තක් නම් නොවේ. සිත තුළම උපදින යම් යම් මානසික ආවේගයන් ඉදිරිපත් වී එම වැඩ පිළිවෙළ මුළුමනින්ම අවුල් කර දමයි. ඉදිරියට දියුණු කරගෙන ආ සසුන් පිළිවෙත ආපස්සට ම ඇද දමයි. බොහෝ විට සිත තිබූ මට්ටමටත් වඩා පිරිහීමකට පත් කරයි.
මෙවන් වූ පසු බැසීමකට අප පත් කරනු ලබන බොහෝ කරුණු කාරණා අතර පංච නීවරණ ධර්ම ඉදිරියෙන් ම සිටියි. මෙම පංච නීවරණ ධර්මයන්ට ‘අකුසල රාශිය’ නමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පවා හැඳින්වූයේ ඒ නිසාමය. යම් කිසිවෙකුගේ සිතක් තුළ මෙම පංච නීවරණ ධර්මයන් ක්‍රියාත්මක වේ නම් එම සිතෙහි පිරිහීම කිසිවෙකුටවත් වළක්වාගත නො හැකි ය. ගෞතම බුදු සසුන තුළ ශාසනික අභිවෘද්ධියක් අපේක්ෂාවෙන් සිටින සියලු දෙනා ම තම සිතෙහි උපදින නීවරණ ධර්මයන් පිළිබඳව බලවත් වූ අවධානයකින් සිටීම කළ යුතු ම කාර්යයකි. නීවරණ ධර්මයන් වන්නේ කාමච්ඡන්ද, ව්‍යාපාද, ථීනමිද්ධ, උද්ධච්චකුක්කුච්ච, විචිකිච්ඡා යන පහයි. කාමයන් කෙරෙහි ඇති කැමැත්ත කාමච්ඡන්ද නීවරණයයි. තරහ සිත් පැවැත්වීම ව්‍යාපාද නීවරණයයි. අලසකම සහ නිදිමත ථීනමිද්ධ නීවරණයයි. සිතෙහි නොසන්සුන්කම සහ පසුතැවීම උද්ධච්ඡකුක්කුච්ච නීවරණයයි. සිතෙහි දියුණුවට බාධා පමුණුවන සැක සංකා ස්වභාවය විචිකිච්ඡා නීවරණයයි.
සතර අපායේ වැටෙමින් ඉපදී ඉපදී මැරි මැරී යන බියකරු සසර පිළිබඳ ව උපදවාගත් සසර බිය නැති කර දමන්නේත්, බලවත් වූ පරිශ්‍රමයකින් ඇති කර ගත් තිසරණය පිළිබඳව වූ පැහැදීම හීන කර දමන්නේත්, අවබෝධයෙන් ම සකස්කර ගත් සීලවන්ත ජීවිතය විනාශ කර දමනු ලබන්නේත්, සිතෙහි ඇති මානසික සංසිඳීම බැහැර කර දමන්නේත්, සිතෙහි සමාධියක් උපදවා ගැනීමට බාධා පමුණුවනු ලබන්නේත්, ජීවිතයේ යථාර්ථය අවබෝධ කර ගැනීමට ඉඩ නොදෙන්නේත්, අවුල් වූ නූල් කැටියක් ලෙස ජීවිතය මුළුමනින්ම අවුලෙන් අවුලට පත් කරනු ලබන්නේත් මේ පංච නීවරණ ධර්මයන් ය. සිත තුළ හටගනු ලබන යම්තාක් අකුසල ධර්මයන් වේ නම් මේ සියලු අකුසල ධර්ම හට ගැනීම පිණිස ප්‍රධානම හේතුව වන්නේ රාග, ද්වේෂ, මෝහ මුල්කරගත් මේ පංච නීවරණ ධර්මයන්ය. එසේ නම් නීවරණ ධර්මයන්ගෙන් තොර වූ සිතෙහි බැබළීම අප මොන තරම් නම් ශ්‍රේෂ්ඨත්වයකට පත් කරවී ද?
මෙම පංච නීවරණ ධර්මයන් සිතක් තුළ හටගැනීමට පොදුවේ බලපාන ප්‍රධාන ම කරුණු වන්නේ අයෝනිසෝ මනසිකාරයයි. එනම්, සිතට ඇතුළුවන අරමුණු පිළිබඳ ව පිරිසුදු සිහියකින් තොරව එම අරමුණු තුළ කල්පනාව හැසිරවීමයි. නුවණින් තොරව කෙරෙන මෙම මනසිකාරය අයෝනිසෝ මනසිකාරයයි. එක් එක් නීවරණ ධර්මයන් හටගැනීමට හේතු වන කරුණු මත නුවණින් තොර ව අනවබෝධයෙන් මනසිකාරය පැවැත්වීම හේතුකොටගෙන ඒ ඒ නීවරණ ධර්ම සිත තුළ උපදී.
සිතෙහි හටගන්නා නීවරණ ධර්මයන් සිත තුළින් දුරුකොට දැමීම සඳහා උපකාර කරනු ලබන්නේ යෝනිසෝ මනසිකාරයයි. එනම් අවබෝධය පෙරටු කරගත් නුවණින් යුක්තව කල්පනාව හැසිරවීමයි. එම නිසා පංච නීවරණ ධර්මයන්ගෙන් තොර වූ පිරිසුදු සිතක් පවත්වන්නට කැමති කෙනා පළමුවෙන් ම අයෝනිසෝ මනසිකාරයත්, යෝනිනේ මනසිකාරයත් පිළිබඳව දැනගෙන සිටිය යුතුමය. ජීවිතයේ අවබෝධයට හේතු වන කරුණු මත සිහිය පිහිටුවා නොගෙන සිටින තාක් කල් එම සිත තුළ අයෝනිසෝ මනසිකාරය ක්‍රියාත්මකවීම වැළැක්විය නොහැකිමය. එම නිසා සිතෙහි මනසිකාරය හෙවත් කල්පනාව පිළිබඳව වඩාත් හොඳ අවධානයකින් සිටිය යුතු ය.
ඇස, කන, නාසය, දිව, කය, මනස යන ආයතනයන්ගෙන් ගනු ලබන අරමුණු මත අපේ කල්පනාව හැසිරවීම සෑම මොහොතකදී ම සිදුවන දෙයකි. එම ආයතනයන්ගෙන් ගනු ලබන අරමුණු පිළිබඳවත්, එම අරමුණුවලට අනුව සිත හසුරුවන ආකාරය පිළිබඳවත් කෙනෙකුට පිරිසුදු සිහියක් පවත්වන්නට නො හැකි වුවහොත් නිරතුරුව ම එම සිතේ පවතින්නේ අයෝනිසෝ මනසිකාරය මුල්කරගෙන හටගත් නීවරණ ධර්මයන් ය. එබැවින් ආයතන තුළින් ගනු ලබන අරමුණු පිළිබඳවත්, එම අරමුණුවලට අනුව සිත හැසිරවීම පිළිබඳවත් සුපිරිසුදු සිහියක් පැවැත්විය යුතුම ය.
එවිට එම අරමුණ අකුසලයන්ට, නීවරණ ධර්මයන්ට අනුග්‍රහ කරන අරමුණක් නම් අයෝනිසෝ මනසිකාරය උපදවා නොගෙන යෝනිසෝ මනසිකාරය හෙවත් අවබෝධයෙන් යුතු කල්පනාව හැසිරවීම මත එම අරමුණු සිත තුළින් ප්‍රහාණය කර දැමිය හැකි ය. එසේම එම අරමුණ කුසල ධර්මයන්ට උපකාරී වන අරමුණක් නම් අයෝනිසෝ මනසිකාරය ක්‍රියාත්මක වීමට පෙරාතුව මනාව සිහිය පිහිටුවාගෙන යෝනිසෝ මනසිකාරය උපදවාගෙන එය සිත තුළ බලවත් කර ගත යුතු ය.
අයෝනිසෝ මනසිකාරය දුරුකොට යෝනිසෝ මනසිකාරය පැවැත්වීම ඕනෑම කෙනෙකුට කළ හැකි ය. මේ සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ ආයතනයන්ගෙන් ගනු ලබන අරමුණු පිළිබඳව සිහියෙන් අවධානය යොමු කරගෙන සිටීමත්, එම අරමුණු තුළ අයෝනිසෝ මනසිකාරය නො පවත්වා යෝනිසෝ මනසිකාරය දියුණු කර ගැනීමට අවශ්‍ය වීරිය උපදවා ගැනීමත් ය.මෙම පිරිසුදු සිහිය සහ වීරිය පවත්වා ගැනීමට දක්ෂ ඕනෑම කෙනෙකුට යෝනිසෝ මනසිකාරය තුළින් නීවරණ ධර්මයන්ගෙන් තොර වූ ප්‍රභාෂ්වර වූ සිතක් උපදවාගත හැකි ය.
සිතේ දියුණුව මුළුමනින්ම අවුරාගෙන සිටින, සිතේ අභිවෘද්ධියට බොහෝ සෙයින් බාධා පමුණුවන, සිත දියුණුවීමට ඉඩ නොදී තදින් ම මැඬගෙන සිටින, ප්‍රඥාව වැඩෙන්නට ඉඩ නොදී දුර්වල කරන කාමච්ඡන්ද, ව්‍යාපාද, ථීනමිද්ධ, උද්ධච්ච කුක්කුච්ච සහ විචිකිච්ඡා යන මේ පංච නීවරණ ධර්මයන් යෝනිසෝ මනසිකාරය තුළින් ප්‍රහාණය කළ විට එම සිත ශ්‍රේෂ්ඨත්වයකට පත්වීමට අවශ්‍ය වන ආකාරයට ම සකස් වේ. නීවරණ ධර්මයන්ගෙන් නිදහස් වූ සිත වඩාත් මෘදු වූ ස්වභාවයකට පත් වේ. ශාසනික අභිවෘද්ධියකට ගැළපෙන ලෙස වඩාත් නම්‍යශීලී වේ. ජීවිතයේ යථා ස්වභාවය විනිවිද දැකීමට තරම් සිත ප්‍රභාෂ්වර වේ. අකුසල් අරමුණු ඉදිරියේ සිත වහා බිඳී නොයයි. ජීවිතාවබෝධය කිරීමට අවශ්‍ය වන ආකාරයට ම සිත තුළ සමාධිය බලවත් ව පිහිටයි. විශිෂ්ට ඥානයෙන් සාක්ෂාත් කළ යුතු වූ යම්තාක් ධර්මයන් වේ ද? සිත ඒ සඳහා මනාව නැඹුරු වේ.
පංච නීවරණ ධර්මයන්ගෙන් නිදහස් වූ සිත තුළ රූපාවචර සහ අරූපාවචර ධ්‍යාන ඉතා පහසුවෙන් ම උපදවාගත හැකි ය. එමෙන් ම ඉද්ධිවිධ ඤාණය, දිබ්බ සෝත ඤාණය, පරචිත්ත විජානන ඤාණය, පුබ්බේ නිවාසානුස්සති ඤාණය, දිබ්බ චක්චුු ඤාණය, චුතූපපාත ඤාණය මෙන්ම සියලු කෙලෙසුන්ගෙන් නිදහස් වීමේ නුවණ නම් වූ ආස්‍රවක්ෂය ඤාණය ද පහසුවෙන් උපදවාගත හැකි ය. ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ සරණ ගිය බුද්ධිමතුන් හැටියට මේ ශාසනික අභිවෘද්ධිය ජීවිතය තුළ සාක්ෂාත් කර ගත යුතුම ය. එය මන්දෝත්සාහීව කළ හැකි දෙයක් නම් නොවේ. කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුක්තව, මනා නුවණින් යුක්තව, බලවත් වූ සිහියෙන් යුක්ත ව කළ යුතු දෙයකි.
මේ සඳහා යෝනිසෝ මනසිකාරයත්, නීවරණ ධර්මයන් පිළිබඳව මනා වූ අවබෝධයත්, නීවරණ ධර්මයන් සිත තුළ හට ගැනීමට හේතුවන කරුණුත්, එම හේතු නිරුද්ධ කරන ආකාරය පිළිබඳවත් පැහැදිලි අවබෝධයක් තිබිය යුතු ය.
කාමච්ඡන්ද යනු කාමයන් කෙරෙහි සිත තුළ පවතින කැමැත්තයි. කාමයන් කෙරෙහි ඇති කැමැත්තට ම අනුව සිත හසුරුවන විට සිත කාමයන්ටම නැඹුරු වේ. කාමයන් ම සොයයි. එම නිසා ම සිතේ දියුණුවට ඇති ඉඩකඩ මුළුමනින්ම ඇහිරී ගොස් සිත තුළ රාගය මුල් කරගත් අකුසල ධර්මයන් වැඩි දියුණු වී කාමයන්ට ඇති කැමැත්ත නීවරණ ධර්මයන් බවට පත්වේ.
කාමච්ඡන්ද නීවරණය හටගැනීමට කරුණු දෙකක් බලපානු ලැබේ. එනම් සුබ නිමිත්ත සහ අයෝනිසෝ මනසිකාරයයි. සුබ නිමිත්ත තුළ අයෝනිසෝ මනසිකාරය හසුරුවන විට සිතේ උපදින්නේ කාමච්ඡන්ද නීවරණයයි.
සුබ නිමිත්ත යනු ආයතනවලින් ගනු ලබන පි‍්‍රයමනාප අරමුණු ය. එනම් ඇසින් දකින පි‍්‍රයමනාප රූප ය. කනින් අසන පි‍්‍රයමනාප ශබ්දය. නාසයෙන් ආඝ්‍රාණය කරන පි‍්‍රයමනාප ගඳ සුවඳ ය. දිවෙන් විඳින පි‍්‍රයමනාප රසය. කයින් ලබන පි‍්‍රයමනාප පහස ය. සිතින් දැනගන්නා පි‍්‍රයමනාප අරමුණු ය. සිත තුළ රාගයක් ඉපදීමට උපකාරී වන ආකාරයෙන් මෙම රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පහස, සිතුවිලි, පි‍්‍රයමනාප වශයෙන් පිළිගෙන, ඒවා පිළිබඳව නුවණින් තොර ව කල්පනා කිරීම තුළ කාමච්ඡන්ද නීවරණය උපදී. එම නිසාම සිතින් කයින් වචනයෙන් සිදුවන යම්තාක් අකුසල ධර්මයෝ වෙත් ද ඒවා ක්‍රියාත්මක වන්නට පටන් ගනී. එසැණින් ම සිතේ දියුණුව අකර්මන්‍ය වේ.
කාමච්ඡන්ද නීවරණයෙන් සිත ආරක්ෂා කර ගැනීමට නම් කළ යුත්තේ සුබ නිමිති වශයෙන් පිළිගත් දේ අසුබ නිමිති වශයෙන් පිළිගෙන, අයෝනිසෝ මනසිකාරය වෙනුවට යෝනිසෝ මනසිකාරය ඇති කර ගැනීමයි. මෙය පහසුවෙන් කළ හැකි දෙයක් නොවේ. මේ සඳහා නුවණ සහ වීරිය බලවත් ව ඇති කර ගත යුතු ය. සුබ නිමිත්ත අසුබ නිමිත්තක් ලෙස දැකීම යනු පි‍්‍රයමනාප නිමිති අපි‍්‍රය අමනාප වශයෙන් සැලකීම නම් නොවේ. ඊට වඩා හාත්පසින් ම වෙනස් වූ දෙයකි. එනම්, සුබ වශයෙන් පිළිගත් නිමිති දෙස ඒවායේ යථා ස්වභාවය අවබෝධ වන ආකාරයට බැලිය යුතු ය. රූපයක් නම් එහි පිළිකුල් ස්වභාවය නුවණින් මෙනෙහි කළ යුතු ය. රාගය ඉපදීමට හේතුවන ශබ්දයත්, ගන්ධයත්, රසයත්, පහසත්, අරමුණක් නම් ඒවායේ හරයක් නැති බව, ළාමක වූ දෙයක් බව, හිස් බව, බොල් බව, අසාර බව, තුච්ඡ බව, අනිත්‍ය බව නුවණින් මෙනෙහි කළ යුතු ය. එවිට කාමච්ඡන්දයෙන් සිත නිදහස් වී පිරිසුදු වේ. හටගැනීමට තිබූ අකුසල් නිරුද්ධ වී යයි. සිත මැනවින් ආරක්ෂා වේ.
ව්‍යාපාද නීවරණය
ව්‍යාපාද නීවරණය සිත පිරිහීමට බලපාන දෙවෙනි නීවරණ ධර්මය වේ. ව්‍යාපාදය යනු තරහ ස්වභාවයයි. ක්‍රෝධ සහගත ස්වභාවයයි. තරහත්, ක්‍රෝධයත් සිත තුළ උපන් කල සිත මුළුමනින් ම තරහට, ක්‍රෝධයට නතු වී සිටියි. යමක පවතින සැබෑ තත්ත්වය ඒ ආකාරයෙන්ම දැකිය නො හැකි මට්ටමකට සිත පත් වේ. මෙම ව්‍යාපාද නීවරණය හට ගැනීමට ද කරුණු දෙකක් බලපායි. එනම් පටිඝ නිමිත්ත සහ අයෝනිසෝ මනසිකාරයයි.
පටිඝ නිමිත්ත තුළ අයෝනිසෝ මනසිකාරය ක්‍රියාත්මකවීම හේතු කොටගෙන ව්‍යාපාද නීවරණය උපදී. පටිඝ නිමිත්ත යනු තරහව හෝ ක්‍රෝධය හට ගැනීමට හේතු වූ කරුණු ය. එම කරුණ මත නුවණින් තොරව කල්පනා කරන විට අනවබෝධයෙන් සිතන විට උපදින්නේ ව්‍යාපාද නීවරණයයි. මෙම පටිඝ නිමිත්තට අනුග්‍රහ කරන්නේ ද රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පහස සහ සිතිවිලි ය. මේවා අපි‍්‍රය අමනාප වශයෙන් පිළිගෙන අනවබෝධයෙන් කල්පනා කරන විට ව්‍යාපාද නීවරණය හට ගනී. එනම් තරහට හේතු වන කාරණාව මත නුවණින් තොරව සිතීමයි. මෙවිට ද සිදුවන්නේ සිත තුළ නොයෙකුත් ආකාරයේ අකුසල ධර්ම හට ගැනීමයි. එවිට සිතින්, කයින්, වචනයෙන් නොමනා දේවල් සිතන, කරන, කියන කෙනෙක් බවට පත් වේ. එ නිසා ම බරපතළ ව්‍යසනයන්ට මුහුණ දෙන්නට සිදු වන අතර ජීවිතයට විශාල අනර්ථයක් උදාකර දෙයි. ජීවිතය තුළ පැවති සාමාකාමී බව මුළුමනින්ම අහෝසි වී යයි.
මෙම ව්‍යාපාද නීවරණයෙන් සිත නිදහස් කරන්නට නම් කළ යුත්තේ එම නීවරණය හට ගැනීමට හේතු වූ කරුණු නිරුද්ධ කර දැමීම ය. තරහව ක්‍රෝධය හට ගැනීමට උපකාරී වූ අරමුණු තුළම මෛත්‍රිය පිහිටුවා ගෙන, එම මෛත්‍රියට අනුව දිගින් දිගටම නුවණින් කල්පනාව හැසිරවීමය. හටගත් පටිඝ සහගත සිත කාලයාගේ ඇවෑමෙන් නැති වී යන්නට ඉඩ ප්‍රස්තා සැලසුවහොත්, එය නැති වී යන්නේ ජීවිතයටත්, සිතටත් බරපතළ හානියක් උදාකර දෙමිනි. එම නිසා ම උපන් ව්‍යාපාද නීවරණය ප්‍රහාණ කළ යුත්තේ අවබෝධයෙන්ම ය. සිහියෙන්මය. මෙය පහසු කටයුත්තක් නොවුනත් පුද්ගලයන් පිළිබඳ ව හටගත් තරහව ඒ පුද්ගලයා පිළිබඳව මෛත්‍රිය ම උපදවා ගෙන, මෛත්‍රියම බලවත් කරගෙන කල්පනාව හසුරුවන්නට හැකි වුවහොත් එය විශාල දියුණුවක් මෙන්ම ජයග්‍රහණයකි. එවිට නැති වී ගිය ජීවිතයේ සාමකාමී බව යළිත් හිමි වේ.
ථීනමිද්ධය
තුන් වෙනි නීවරණය වන්නේ ථීනමිද්ධයයි. සිතෙහි සහ කයෙහි ප්‍රාණවත් බවත් ක්‍රියාශීලී ස්වභාවයත් ධර්මාවබෝධයට අත්‍යවශ්‍ය කරුණකි. එබඳු ස්වභාවයක් ජීවිතයක් තුළ නොමැති වුවහොත් ගුණ ධර්මවල පිරිහීම අත්‍යන්තයෙන් ම සිදුවන දෙයකි. ථීනමිද්ධ නීවරණය තුළින් සිදුවන්නේ ද එයයි. ථීන යනු අලස බවයි. කම්මැලි බවයි. මිද්ධ යනු නිදිමතයි. අලස බව ඇති වෙනවත් සමඟම නිදිමත ද පැමිණේ. නිදිමත එන විට අලස බව ද පවතී. මෙම කරුණු දෙකට ජීවිතයේ ඉබාගාතේ හැසිරෙන්නට ඉඩ සැළසුවහොත් සිදුවන්නේ විශාල අනර්ථයකි. එය ජීවිතයේ සෑම පැත්තකටම හානි පමුණුවයි. ආර්ථික, ආධ්‍යාත්මික, ශාසනික අභිවෘද්ධිය මුළුමනින්ම නැතිකොට ජීවිතය වඳ භාවයට පත් කිරීමට මෙම ථීනමිද්ධ නීවරණයට හැකියාව පවතී.
මෙම ථීනමිද්ධ නීවරණය සිතේ හට ගැනීමට බලපාන කරුණු ගණනාවක් ඇත. එම කරුණු තුළ නුවණින් තොරව කල්පනාව හසුරුවද්දී ථීනමිද්ධ නීවරණය හට ගනී. කුසල ධර්මයන් තුළ ප්‍රාණවත්ව නො ඇලීම, කම්මැලිකම, ඈනුම් ඇරීම, බත් මතය, සිතෙහි අලස බව යන මේවා ථීනමිද්ධ නීවරණය හට ගැනීමට හේතු වන කරුණු වේ. මෙම කරුණුවල එක් කරුණක් හෝ සිතට ඇතුළුවුවහොත්, ඒ තුළ සිතේ ඕනෑම ආකාරයකට හැසිරෙන්නට කල්පනාව මුදාහළහොත් ථීනමිද්ධ නීවරණය හටගැනීම ඒකාන්තයෙන්ම සිදුවන දෙයකි. ඉහත කී හේතු මත අයෝනිසෝ මනසිකාරය ක්‍රියාත්මක කිරීම ථීනමිද්ධ නීවරණයට හේතුවයි.
මෙම නීවරණයෙන් සිත නිදහස් කර ගැනීමට නම්, උපන් ථීනමිද්ධය ප්‍රහාණය කිරීමට නම් ගතේ සිතේ දෙකේ ම ප්‍රාණවත් බව ඇති කර ගත යුතු ය. මේ සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ නුවණින් යුතුව කල්පනාව හසුරුවමින් වීරිය බලවත් කර ගැනීමයි. එම වීරිය ද ආකාර තුනකින් ක්‍රියාත්මක කළ යුතු ය.
උද්ධච්ච කුක්කුච්ච නීවරණය
හතරවෙනි නීවරණ ධර්මය වන්නේ උද්ධච්ච කුක්කුච්ච නීවරණයයි. සිතෙහි එකම ස්වාභාවයකින් දෙයාකාරයකින් ක්‍රියාත්මක වන මෙම නීවරණය ද සිතේ දියුණුව මුළුමනින්ම අවුරා දමයි. මෙම නීවරණය ක්‍රියා කිරීමට හේතු වන්නේ ද නුවණින් තොරව කල්පනාව හැසිරවීමයි.
උද්ධච්ච යනු සිතේ නොසන්සුන්කමයි. කුක්කුච්ච යනු පසු තැවීමයි. අතීතය හාරා අවුස්සමින් පසු තැවි තැවී සිටීම, නො පැමිණි අනාගතය ගැන සිතා කනස්සල්ලෙන් සිටීම, මුහුණ පා සිටින ගැටලුවලට නුවණ යොමු නොකර අසිහියෙන් කටයුතු කිරීම ආදී හේතු මුල් කරගෙන මෙම උද්ධච්ච කුක්කුච්ච නීවරණය හට ගනී. මෙම නීවරණයෙන් සිත ආරක්ෂා කර ගැනීමට නම් කළ යුත්තේ කළබල නොවී ඉවසීමෙන් සිත සංසිඳෙන පිළිවෙළට කල්පනාව හැසිරවීමයි. කලබල වී ඇති, නොසන්සුන් වී ඇති සිත දෙස අවබෝධයෙන් බලා හිඳිමින් සිතේ ස්වභාවයට ගැළපෙන ආකාරයෙන් සංසිඳුවා ගත යුතු ය. මේ සඳහා යෝනිසෝ මනසිකාරය අත්‍යවශ්‍යමය. ඉවසීම පුරුදු කළ යුතුමය.
විචිකිච්ඡා නීවරණය
නීවරණ ධර්මයන්ගේ පස්වෙනි නීවරණය වන්නේ විචිකිච්ඡා නීවරණයයි. විචිකිච්ඡාව යනු සිතේ සැක සංකා සහගත ස්වභාවය පැවතීමයි. සිතක සැක සංකා සහගත ස්වභාවය පවතින තාක් කල් හරි, වැරැද්ද, යහපත, අයහපත, කළ යුතු, නොකළ යුතු දේ පිළිබඳව අවබෝධයන් වැටහීමක් ඇත්තේම නැත. එනිසා නිවැරදි දේ යයි සිතා වැරදි දේම තෝරාගනී. යහපත් දේ යයි සිතා අයහපත් දේ ම තෝරා ගනී. කළ යුතු දේ යයි සිතා නොකළ යුතුම දේ කරයි. මෙ නිසා ජීවිතය අවුල් බවට පෙරළෙයි. මෙම විචිකිච්ඡා නීවරණය සිත තුළ පවතින තාක් ම ජීවිතයට සිදුවන අනර්ථය සුළු පටු නොවේ. නිවැරදි අවබෝධයක් නැතිකම නිසා ම සැකය ඉපදීමට හේතුවන කරුණු මත නුවණින් තොරව කල්පනාව හැසිරවීම නිසා මෙම විචිකිච්ඡා නීවරණය හට ගනී.
නිවැරදි අවබෝධය, පිරිසුදු කල්පනාව, සත්‍ය වටහා ගැනීමේ හැකියාව නොමැති තැන උපදින්නේ විචිකිච්ඡාවයි. මෙම නීවරණයෙන් සිත නිදහස් කර ගැනීමට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරුණු ගණනාවක් පෙන්වා දී ඇත. කුසල් සහ අකුසල් සහගත ධර්මයන් තුළත්, වැරදි සහ නිවැරදි ධර්මයන් තුළත්, ළාමක සහ උසස් ධර්මයන් තුළත්, පින් සහ පව් පිළිබඳවත් නුවණින් යුක්තව කල්පනා හැසිරවීම මත මෙම විචිකිච්ඡා නීවරණයෙන් නිදහස් විය හැකි ය. ඒ සඳහා ප්‍රඥාව විනිවිද යන මනසිකාරයක් සකස් කර ගත යුතුමය.
සිත නිදහස් කරගැනීම
මේ ආකාරයෙන් නීවරණ ධර්මයන් පිළිබඳවත් නීවරණ ධර්මයන්ගේ හටගැනීම පිළිබඳවත්, උපන් නීවරණ ධර්මයන් ප්‍රහාණය කරන ආකාරය පිළිබඳවත් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයෙකුට තිබිය යුතුම ය. එසේ නොමැති වුවහොත් ධර්මය ප්‍රගුණ කළ නොහැකි මට්ටමට ම සිත පිරිහීමට පත් වේ. එම නිසා ශාසනික අභිවෘද්ධියක් මේ උතුම් බුද්ධ ශාසනය තුළ දී ම අපේක්ෂා කරන සියලු දෙනා ම සිත තුළ බල පවත්වන නීවරණ ධර්මයන්ගෙන් සිත නිදහස් කර ගැනීම පිළිබඳ ව වඩාත් අවධානය යොමු කළ යුතුම ය.
ණයට ගත් මුදලින් ව්‍යාපාරයක් ආරම්භකොට ව්‍යාපාරය දියුණු කර ණයෙන් ද නිදහස් වී අපමණ සතුටක් විඳින කෙනෙක් මෙන්, බොහෝ දැඩි සේ ගිලන් ව සිටි රෝගියෙක් එම රෝගයෙන් සුවපත් වී අපමණ සතුටක් ලබනවා මෙන්ම, බන්ධනාගාරගත වූ කෙනෙක් කිසිම මුදලක් වියදම් නොකොට සුවසේ නිදහස් වී අපමණ සතුටක් ලබනවා මෙන්, දාස භාවයෙන් සිර වී සිට කැමති කිසි දෙයක් කරගත නො හැකිව සිටි කෙනෙක් දාස භාවයෙන් නිදහස් වී තමන් කැමති සේ ජීවත්වෙමින් අපමණ සතුටක් ලබනවා මෙන්, අල්ප වූ ආහාරපාන රැගෙන උවදුරු සහිත කාන්තාරයකින් එතෙර වීමට ආ කෙනෙක් එයින් නිරුපද්‍රිත ව එතෙර වී අපමණ සතුටක් ලබනවා මෙන් නීවරණය ධර්මවලින් සිත නිදහස් කර ගත් කෙනා ද, විඳින්නේ අපමණ සතුටකි. සතුටු වූ නිසා ම පී‍්‍රතිය ද බලවත් වේ. මනස පී‍්‍රති සහගත නිසා ම කය ද සංසිඳෙන්නට පටන් ගනී. අපමණ වූ සැපය නිසාම සිතේ සමාධිය ද උපදී. පිරිසුදු ධර්ම ඥානයක් ඇති කෙනෙකුට මෙවන් වූ සමාධියක් උපකාර කරගෙන ප්‍රඥාව දියුණු කර ගැනීම කිසිසේත්ම අපහසු කරුණක් නම් නොවේ.
¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤
නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
